Ηλίθια/-ος

Είχα κάποτε τρείς φίλες. Ήταν στο λύκειο. Η μία ήταν πολύ μικρότερή μου, η Σούλα, και οι άλλες δύο ήταν συμμαθήτριές μου, η Ντίνα και η Βάσω.

Περνούσαμε όλες τις ώρες μαζί, τα λέγαμε όλα και όλο γελάγαμε, ακόμα και στις αναποδιές, όταν παίρναμε κακούς βαθμούς ή όταν αυτός που μας άρεσε δεν ανταποκρίνονταν ή όταν είχαμε σπαστικά προβλήματα με τα αδέρφια ή με τους γονείς μας.

Μετά το σχολείο παραμείναμε κολλητές, παρόλο που μπήκε η απόσταση και οι διαφορετικές κατευθύνσεις της ζωής ανάμεσά μας: η μία νοσοκόμα, η άλλη παντρεύτηκε, ή άλλη ξενιτεύτηκε κι εγώ έγινα δασκάλα.

Κάποια στιγμή όμως, απομακρύνθηκαν από εμένα με τρόπο που με έκανε να νοιώσω πολύ ηλίθια.

Η μία, η Βάσω, δεν ήταν ειλικρινής μαζί μου. Μία μέρα, στην τρίτη λυκείου, γράφαμε μία έκθεση με ελεύθερο θέμα στην οποία εγώ, νέα κι άμυαλη, εξέφρασα αμφιβολίες για την ορθότητα του να φέρνει κανείς στον κόσμο ένα παιδί γνωρίζοντας ότι θα του μεταδώσουμε κάποια σοβαρή πάθηση και κατά πόσο ήταν τελικά κακή η ευγονική (αν και τότε η λέξη αυτή δεν υπήρχε στο λεξιλόγιό μου) και κατά πόσο ήταν σωστό να δαπανάται ενέργεια και πόροι σε κάποιον που θα πεθάνει εκατό τις εκατό πριν κλείσει τα δέκα, ας πούμε. Εντάξει, μή βαράτε, είπαμε ήμουν νέα κι άμυαλη! Η έκθεση ήταν καλή και η καθηγήτρια τη διάβασε στον αίθουσα την επόμενη ημέρα (και χωρίς φροντιστήρια, παρακαλώ!) Στο διάλειμμα η Βάσω ήταν "κάπως" και όταν παινεύτηκα για την επιτυχία μου στην έκθεση, η Βάσω μου πέταξε ένα "Δηλαδή σύμφωνα με εσένα εγώ έπρεπε να πεθάνω" κι έφυγε τρέχοντας. Έμεινα άναυδη, έτρεξα μετά να την προλάβω και την ρώτησα γιατί το είπε αυτό. Δεν απάντησε. Την ξαναρώτησα τις επόμενες ημέρες αλλά δεν μπόρεσα να αποσπάσω τον λόγο για το ξέσπασμά της. Μετέπειτα, όποτε τη ρώταγα για το θέμα, όλο μου έλεγε ότι ποτέ δεν θα κάνει παιδιά, ότι κάτι είχε το στομάχι της και άλλα, διαφορετικά κάθε φορά πράγματα, ακόμα και όταν πήγε στην Αγγλία για να κάνει εγχείρηση, ακόμα και όταν γύρισε. Δεν κατάλαβα ποτέ αυτή τη στάση. Δεν με εμπιστεύονταν; Μήπως ήταν κάτι που την στεναχωρούσε τόσο που να μην μπορεί να το χειριστεί; Δεν ξέρω, γιατί δεν μου το είπε ποτέ. Αυτό που ξέρω είναι ότι πάντα μου φερόταν σα να ήταν η μεγάλη μου αδερφή, ότι παρόλο που ήταν σε όλα τα άλλα ειλικρινής μερικές φορές γινόταν απόμακρη και ότι κάποια στιγμή δεν έβρισκα νόημα στο να παίζω κρυφτούλι γύρω από ένα δέντρο που λέγεται "μυστική πάθηση", γιατί κάποια στιγμή όλο εκεί κατέληγε η κουβέντα και πάντα κάναμε τον γύρο για να μην πέσουμε πάνω του και καταλήγαμε να κοιτάμε αμήχανα κάτω όταν ανέφερε κάτι όπως "εγώ δεν θα παντρευτώ ποτέ" ή "δεν μπορώ να το φάω αυτό" ή "ελπίζω να ζήσω μέχρι τότε". Μετά παντρεύτηκα και εκείνη το'ριξε στη δουλειά, σταμάτησε η τακτική αλληλογραφία, αραίωσαν οι επισκέψεις και τελικά συνειδητοποίησα ότι ενώ έπαιρνα τηλέφωνο για να της ευχηθώ για τη γιορτή της ή για να δω τι κάνει, εκείνη έρχονταν στην Πρέβεζα χωρίς να με πάρει τηλέφωνο να βρεθούμε, ή ότι έβγαινε με την Ντίνα χωρίς να με συμπεριλάβουν στα σχέδιά τους, κοκ. Δε μου άρεσε, αλλά ήξερα ότι, πλέον, Βάσω τέλος.

Η άλλη, η Ντίνα, παντρεύτηκε νωρίς τον σχολικό της έρωτα, αλλά κράτησε επαφή για πολύ καιρό χωρίς ο γάμος της να μπεί εμπόδιο στη φιλία μας, αν και τον άντρα της ποτέ δεν τον συμπάθησα. Με την Ντίνα δεν είχαμε και πολλές ομοιότητες. Εκείνη διάβαζε ωροσκόπια και τιβι ζάππινγκ ενώ εγώ ήθελα να πηγαίνω θέατρο και να διαβάζω και να κάνω μεγάλες συζητήσεις. Δεν με πείραζε που το λεξιλόγιό της αποτελούνταν από μόλις και μετά βίας τα βασικά, αλλά στην πορεία φάνηκε ότι ήταν άνθρωπος χωρίς ανησυχίες, χωρίς γνώμη και χωρίς απώτερο σκοπό. Και πάλι στην αρχή αυτό δεν ήταν αρκετό για να μειώσει την αγάπη μου για την φίλη μου, και ήταν πολύ σταδιακό αυτό που συνέβη, εγώ είχα ολοένα και περισσότερη δουλειά, τη χορωδία, το θέατρο, τα ιταλικά, το ραδιόφωνο και τον χορό, ενώ η ντίνα εξακολουθούσε να ασχολείται με τα ζώδια και τα τηλεπεριοδικά, ο χρόνος μου ήταν λίγος, βλεπόμασταν λιγότερο και ξάφνου, δεν μου έλλειπε πια. Κάποια στιγμή, είχαμε δύο χρόνια περίπου να βρεθούμε και βρισκόμουν στα Χανιά με τον σύζυξ, όταν ξάφνου με παίρνει τηλέφωνο η Ντίνα ζητώντας να της βρούμε δωμάτιο για μία εβδομάδα γιατί θα ερχόταν να μας επισκεφτεί. Σαν γνήσιο ζώον που ήμουν ακόμα τότε, σκέφτηκα ότι θα ήταν ωραία να είχα την φίλη μου εδώ (στα Χανιά) και ότι ήταν τέλεια ιδέα εκ μέρους της να με επισκεφτεί. Όταν ήρθε, όμως, μου ξεφούρνισε ότι είχε κανονίσει άλλες διακοπές με άλλη παρέα αλλά για κάποιο λόγο ματαιώθηκαν και  έτσι κατέληξε στα Χανιά μαζί μου. Δεν είπα τίποτα, γιατί πάντα υπάρχει το τεκμήριο της αθωότητας και περίμενα να δω τί θα έκανε όταν γυρνούσαμε στην Πρέβεζα. Δεν έγινε τίποτα, ούτε φωνή, ούτε ακρόαση. Ούτε ένα τηλέφωνο. Μετά παντρεύτηκε ξανά, χωρίς να με καλέσει.
Είπα, τότε, Ντίνα τέλος, αφού έτσι το θέλει. Με το ζόρι αυτά τα πράγματα δε γίνονται. ίσως στις επόμενες διακοπές, αν δεν της κάτσει καλύτερη παρέα...

 

Η άλλη, η Σούλα, και αυτή κράτησε επαφή για πολύ καιρό, μέχρι που έφυγε από την Πρέβεζα και έμπλεξε σε άλλη ζωή. Ήξερα ότι μερικές φορές μέσα στους στρόβιλους μίας καινούριας, συναρπαστικής ζωής οι άνθρωποι μερικές φορές απομακρύνονται και ότι τυχαίνει μερικές φορές να ξεχνάμε για λίγο τους άνθρωπους, αλλά επανερχόμαστε, μερικές φορές. Όταν μετά από δέκα χρόνια με πήρε τηλέφωνο από το ντουμπάι χάρηκα πάρα πολύ, χάρηκα που την άκουσα και που ακούγονταν χαρούμενη και, ακόμα περισσότερο, χάρηκα όταν μου ανακοίνωσε πως θα έρχονταν στην Πρέβεζα. Μερικούς μήνες μετά, με ειδοποίησε ότι γύρισε και ότι θα έρχονταν στο σπίτι και ότι θα μου έφερνε μάλιστα και ένα δώρο. Άσε τα δώρα κι έλα της είπα. Ήρθε με τον σύζυγό της και με μία ανοιχτή κούτα τεράστια που περιείχε κάτι πλαστικά εξαρτήματα, κάτι σωλήνες και φυλλάδια. Μου έκανε μία παρουσίαση για μία βρύση με φίλτρο που, ειδικά για εμάς, δεν θα κόστιζε 500 ευρώ αλλά μόνο 200 (τα νούμερα είναι  τυχαία, δεν θυμάμαι τώρα ακριβώς) και μας ζήτησε να της προτείνουμε και άλλους που ίσως θα ενδιαφέρονταν για τη βρύση-φίλτρο. Μόλις τελείωσε η παρουσίαση, έφυγε. Κοιτάχτηκα με τον σύζυγα, κουνώντας το κεφάλι. Για άλλη μία φορά, είπα ότι μερικές φορές οι άνθρωποι κάνουν απερισκεψίες, ότι μερικές φορές μέσα στον ενθουσιασμό μπορεί να μην σκεφτούμε καλά ή ότι απλά μερικές φορές οι άνθρωποι κάνουν λάθη χωρίς λόγο ιδιαίτερο, έτσι απλά. Της ζήτησα πολλές φορές να βγούμε μαζί να τα πούμε, να πιούμε κανα κρασάκι όπως παλιά, αλλά αρνήθηκε όλες τις φορές. Με κάλεσε στο σπίτι της και πήγα, για να βρεθώ μπροστά σε μία επίδειξη πλούτου και σύζυγου, αυτό κόστισε τόσο, εκείνο κόστισε τόσο, αυτό το φέραμε από εκείνη τη χώρα, ο άντρας μου κερδίζει τόσα, κοκ. Και πάλι, της ζήτησα να βγούμε μαζί για να τα πούμε "σα γυναίκες" για να μπορούμε να μιλήσουμε "χωρίς τους άντρες" αλλά κάθε φορά αρνήθηκε, πολλές φορές, ξανά και ξανά. Δεν δέχθηκε να ξανα-έρθει στο σπίτι όταν την κάλεσα και ο μόνος τρόπος να βρεθούμε ήταν να πάμε εμείς ως το χωριό έξω από την Πρέβεζα, όπου έμεναν. Προφανώς, δεν ήταν η φιλία που της έλειπε, αλλά μία φίλη αξεσουάρ για να μην είναι άδεια μία γωνιά στο σαλόνι. Απλά, απλούστατα, Σούλα τέλος.

Αυτό που με στεναχώρησε περισσότερο από όλα ήταν ότι, πριν δεχτώ ότι οι φιλίες αυτές έληξαν άδοξα, ταλαιπωρούσα το μυαλό μου, τί να είχα κάνει στραβά, μήπως είχα πεί κάτι που να τις είχε στεναχωρήσει ή μήπως είχα κάνει χωρίς να το καταλάβω κάποια γαϊδουριά. Έψαχνα τρόπο να επαναφέρω την αρχική φιλία, να δω μήπως ήταν απλά μία παρεξήγηση ή μήπως κάτι άλλο είχε γίνει. Όταν όμως φάνηκε ότι τελικά δεν είχε γίνει τίποτα από όλα αυτά αλλά για διαφορετικούς λόγους στη καθεμία, δεν τους ήμουν αρκετή, τότε θύμωσα, γιατί εγώ δεν είχα πρόβλημα ούτε με την μυστική πάθηση της Βάσως, ούτε με την έλλειψη φιλοδοξίας της Ντίνας, ούτε με την ματαιοδοξία της Σούλας και ότι για εμένα όλα αυτά ήταν απλώς συμπτώσεις, όπως το να έχει κανείς μεγάλη μύτη ή καστανά μαλλιά ή να φοράει τριανταοκτώ νούμερο παπούτσι: ενώ εγώ είχα δεχτεί τις ιδιαιτερότητες αυτές, εκείνες εξακολουθούσαν να φέρονται ενοχικά και η ενοχή αυτή τις έκανε να μη με θέλουν κοντά τους.
Και σκέφτηκα τότε, δεν μπορώ να αρρωστήσω για να μη νιώθει άσχημα η Βάσω, ούτε να κατεβάσω τις προσδοκίες μου για να μη βαριέται η Ντίνα με τα κουλτουριάρικά μου, ούτε να παίξω τις πλούσιες κουμπάρες με τη Σούλα. Δεν είχα τα ψυχικά αποθέματα να το κάνω αυτό. Ένιωσα τότε ακόμα πιο ηλίθια γιατί, μέχρι να το καταλάβω αυτό, ένιωθα εγώ τις ενοχές.

Και σκέφτηκα ακόμα, ότι αν είχαν δεχτεί οι ίδιες τον εαυτό τους και δεν είχαν επενδύσει σε πράγματα που δεν είχαν, τότε δεν θα τις ενοχλούσε τόσο πολύ που ήμουν διαφορετική από αυτές.
Όλα αυτά, βέβαια, είναι όσα συμβαίνουν μέσα στο μυαλό μου, απλές υποθέσεις, γιατί ούτε μία από αυτές δεν μου παραπονέθηκε ποτέ για το οτιδήποτε, άρα μόνο τα συμπεράσματα του μυαλού μου έχω για να πορευτώ.

Τι ωραία που θα ήταν αν οι άνθρωποι μιλούσαν...