Ειρωνεία, εν τέλει.

Οι μύθοι υπάρχουν στους πολιτισμούς όχι για να καταγράψουν ιστορικές αλήθειες, αλλά περισσότερο σαν συμβολισμοί της συλλογικής ταυτότητας, κάτι που κανείς δεν μπορεί να αρνηθεί.

Για παράδειγμα, οι μύθοι του Αισώπου ή άλλοι πολλοί στην Ελληνική μυθολογία σε καμμία περίπτωση δεν αποτελούν ακριβή ιστορική καταγραφή με την επιστημονική έννοια, αλλά αντανακλούν με εύγλωττο τρόπο τις νοοτροπίες και την κοινωνική δομή , μέσω των οποίων μας δίνεται η δυνατότητα να συμπεράνουμε και τα υπόλοιπα, τα επιστημονικά, όπως περί παραγωγής, οικονομίας και πολιτικής.

Για αυτό, τα γραπτά που καταγράφουν τέτοιους μύθους είναι πολύτιμα τόσο σε ευρύτερο πολιτισμικό επίπεδο για την καλαισθησία τους όσο και σε προσωπικό επίπεδο, όχι μόνο γιατί οι άνθρωποι βρίσκουν τις διαχρονικά ρίζες τους μέσα σε αυτούς, αλλά και γιατί τα μηνύματα που περιέχουν μέσα από επεξεργασία αιώνων έχουν διαμορφωθεί έτσι ώστε να είναι εύκολα αντιληπτά, οι συμβολισμοί τους έχουν άμεσο αντίκτυπο στο νού μας, είτε είμαστε διδάκτορες είτε αγράμματοι χειρώνακτες.

Συμφωνήσαμε λοιπόν ότι οι μύθοι, αν και καθόλου επιστημονικοί, παίζουν σημαντικό ρόλο για εμάς και εσκεμμένα χρησιμοποίησα την δική μας μυθολογία ως παράδειγμα.

Θα συμφωνήσετε επίσης ότι, μέσα σε αυτά τα πλαίσια, αλλά και στη λογική ή ίσως στην ηθική της παρρησίας και της ελευθερίας του λόγου, είναι κακό να καταστρέφει κανείς βιβλία, όσο και αν διαφωνούμε με αυτά ή αν το ευρύτερο σύνολο καταδικάζει το περιεχόμενο ορισμένων βιβλίων. Σωστά;
Για παράδειγμα, αν κάποιος υποστηρίξει ότι η αρχαιοελληνική μυθολογία δεν είναι ιστορική αλήθεια και για αυτό τα κείμενα αυτά πρέπει να καταστραφούν ή να μη διδάσκονται στα σχολεία, θα πέσουμε να τον φάμε, σωστά; Σωστά, βέβαια!

Κάτι άλλο στο οποίο θα συμφωνήσουμε, ελπίζω, είναι ότι οι αξίες αυτές είναι για όλους, δεν είναι δηλαδή λογικό να έχει ελευθερία του λόγου ο ένας αλλά ο άλλος όχι, διότι αυτό δεν είναι ελευθερία του λόγου αλλά λογοκρισία του ενός από τον άλλον.

Άρα, βάσει ποιας λογικής έκαναν οι άθεοι απόσυρση βιβλίων θρησκευτικού περιεχομένου; Γιατί ζητούν να μη διδάσκονται τα θρησκευτικά στο σχολείο, ειδικά εφόσον παρέχεται η δυνατότητα στους μαθητές όλων των επιπέδων να εξαιρεθούν από το μάθημα αυτό εάν το επιθυμούν; Δεν είναι αυτή η ενέργεια ανάλογη με το κάψιμο των βιβλίων από διάφορους κατά καιρούς; Δεν ισοδυναμεί με λογοκρισία και ανελευθερία, την οποία οι άθεοι απεχθάνονται;

Εκτός από σφάλμα τακτικής εκ μέρους των άθεων, θεωρώ ότι τα θρησκευτικά κείμενα πρέπει να διδάσκονται και ειδικά τα δικά μας, τα χριστιανικά, για έναν και μόνο λόγο. Οκ, ξεχάστηκα, για δύο λόγους. Ο δεύτερος είναι διότι αποτελούν μέρος της παράδοσης και της ιστορίας, της αισθητικής του κάθε λαού, είναι αναπόσπαστο μέρος της ταυτότητας ενός λαού.

Ο πρώτος λόγος είναι ότι από πουθενά αλλού δεν εκπορεύεται ηθική στην κοινωνία μας, όχι μόνο τώρα αλλά ανέκαθεν. Η τέχνη μας λέει να κάνουμε σεξ όλη την ώρα και να νοιαζόμαστε μόνο για τον εαυτό μας και το τώρα, πράγμα που έχει την αξία του μεν, αλλά όχι μόνο αυτό. Οι άνθρωποι δεν ζουν αν δεν φροντίσουν για το μέλλον. Μετά το σεξ έχουν και άλλα πράγματα να κάνουν, καθώς και άλλους ανθρώπους τριγύρω τους. Αν κάνουμε μόνο σεξ και δεν φροντίζουμε για το μέλλον αλλά κοιτάμε μόνο τον εαυτούλη μας τώρα, όπως μας λένε οι τέχνες, τότε σε τί διαφέρουμε από τα ζώα; Σε τίποτα, εκτός που περπατάμε όρθιοι. Άλλωστε, ηθική και τέχνη, ποτέ δεν ήταν και τόσο καλές φίλες...

Θα μου πείς, υπάρχουν οι Νόμοι. Οι Νόμοι υπάρχουν, αλλά είναι φτιαγμένοι από πλούσιους, που είτε δεν έχουν ιδέα για το τί περνάνε οι υπόλοιποι είτε έχουν συμφέρον να φτιάχνουν νόμους όπως τους βολεύει, όπως ο Βουλγαράκης που κατά το "Ό,τι είναι νόμιμο είναι και ηθικό" έφαγε από το Βατοπέδι ένα κάρο λεφτά και μετά ο Καραμανλής (μαζί με τη Ντόρα, τον Σαμαρά, τον Καμμένο, κοκ) φρόντισαν να παραγραφεί, βάσει ενός νόμου που λέει ότι μετά από ένα χρόνο δεν είναι πια κλεψιά.
Εσύ, αυτούς τους Νόμους θέλεις να μου τους πλασάρεις για ηθική; Υποστηρίζεις, ίσως, ότι μπορεί πάνω σε τέτοιους νόμους να πάει μπροστά μία κοινωνία; Αυτό, όπως φαίνεται, σηκώνει μεγάλη συζήτηση, η αρχή της οποίας είναι η εξής: πως μπορεί οποιαδήποτε νομοθεσία να συμπεριλάβει όλες τις ηθικές και ανήθικες διαστάσεις την ζωής μας, να τις καταγράψει και να τις αξιολογήσει; Αυτό, εκτός από εξαιρετικά δύσκολο λόγω της πολυπλοκότητας των ανθρώπινων σχέσεων, είναι και τρομακτικό, διότι σημαίνει ότι κάποιος παρακολουθεί την κάθε σου στιγμή, πάντα, κάθε λεπτό και κάθε δευτερόλεπτο, να δίνεις λογαριασμό για την κάθε σου ανάσα.

Σε αυτό το σημείο οι άθεοι θα πουν : μα και η θρησκείες αυτό δεν κάνουν; Δεν περιορίζουν την ελευθερία των ατόμων; Το κάνουν, και μάλιστα βάναυσα. Όμως, πολύ συχνά δεν είναι η ίδια η θρησκεία που το κάνει αλλά περισσότερο οι πολιτικοί που εκμεταλλεύονται τη θρησκεία για να κερδίζουν ισχύ και πολέμους. Ο Ιησούς, πχ, είπε ότι πρέπει να βοηθάμε ο ένας τον άλλον και ότι δεν πρέπει να σκοτωνόμαστε, αλλά οι Άγιοι Πατέρες έστειλαν κόσμο να σκοτώνει ανθρώπους στις αποικίες και στις σταυροφορίες. Φταίει το ιστορικό πρόσωπο που λέγεται Ιησούς και η διδασκαλία του, ή μήπως φταίει ο κάθε ένας που προσαρμόζει τα κείμενα όπως γουστάρει;

Για να αντιστρέψω το ερώτημα, θα θέσω το εξής ζήτημα. Αν κάποιος από τους άθεους προσπαθήσει να καταγράψει τις αξίες των άθεων (οι οποίες παρεμπιπτόντως ταυτίζονται με εκείνες των διδαγμάτων του χριστού σε πολλά σημεία, τόσο ώστε εύκολα να θεωρούνται οι καλύτεροι χριστιανοί) σε ένα κείμενο, τότε τί λέτε ότι θα συμβεί; Εγώ λέω ότι όσο καλοπροαίρετος και αν είναι ο συγγραφέας ενός τέτοιου κειμένου, είναι βέβαιο ότι το κείμενό του θα υποστεί πολλές φθορές. Πρώτον και κύριον, θα παρερμηνευτεί με τόσους πολλούς τρόπους, που σύντομα θα καταλήξει να σημαίνει το αντίθετο από αυτό που είχε αρχικά στο μυαλό του ο άθεος συγγραφέας, όπως συνέβη και με τη Βίβλο και με άλλα θρησκευτικά ή ιδεολογικά ή φιλοσοφικά κείμενα, από τον Μαρξ μέχρι τον Δαλάη Λάμα, να ψελλίζει κανείς "Διότι η άγνοια φέρνει αλόγιστο θάρρος, ενώ η γνώση δισταγμό" και να μπαίνει με το καλάσνικωφ σε ένα σχολείο και να θερίζει κόσμο... Δεύτερον, όπως προαναφέρθηκε, η ανθρώπινη δραστηριότητα είναι τόσο πολυεπίπεδη, που είναι αδύνατον να τα προβλέψει κανείς όλα και ακόμα πιο ακατόρθωτο να τα αξιολογήσει κανείς όλα, τί είναι καλό, τί είναι κακό,κοκ. Τα θρησκευτικά κείμενα αντιμετώπισαν αυτή την δυσκολία με δύο τρόπους. Πρώτον χοντρικά έθεσαν κάποιους στοιχειώδεις κεντρικούς τυφλοσούρτες για τα βασικά (γάμοι, σεξ, κοκ) ενώ για τα επιμέρους χρησιμοποίησαν συμβολισμούς, μύθους, καλούς Σαμαρείτες, Ερινύες, κοκ. Αυτοί οι συμβολικοί μύθοι δίνουν το πνεύμα αλλά σε καμμία περίπτωση το γράμμα του θρησκευτικού νόμου, γιατί αν πας να ακολουθήσεις κατά γράμμα αυτούς τους μύθους θα δυσκολευτείς λιγάκι, προφανώς.

Πες μου εσύ τώρα, αν μπορεί ένας νόμος του κράτους να γίνει συμβολικός και τί θα γινόταν αν το προσπαθούσε κάποιος.

Στα ίδια πλαίσια κινείται και η φιλοσοφία, η οποία εκτός από τις δυσκολίες που είπαμε, έχει και την εξής ιδιαιτερότητα: ενώ οι νόμοι και η τέχνη έχουν άμεσο αντίκτυπο στις ζωές όλων των ανθρώπων, η φιλοσοφία πολύ συχνά είναι απρόσιτη για τους κοινούς ανθρώπους, όχι μόνο γιατί για να κάτσεις να κάνεις φιλοσοφική συζήτηση πρέπει να μην κάνεις τίποτα άλλο για κάμποση ώρα, πράγμα που ο μέσος βιοπαλαιστής απλά δεν μπορεί να κάνει, αλλά και γιατί ειδικά στις ημέρες μας η φιλοσοφία έχει αποκοπεί από την υπόλοιπη ζωή, έχει καταντήσει ανακύκλωση ελιτίστικων κλισέ, ανθρώπων που βλογάνε ο ένας τα γένια του άλλου αποκλείοντας κάθε άλλη έκφραση από τον δημόσιο λόγο, με άλλα λόγια αν επιχειρήσει ένας εκτός-κλίκας να εκφραστεί, καταδικάζεται άμεσα από τους εντός-κλίκας και ούτε εκδίδονται τα κείμενά του ούτε παίρνει καλές κριτικές αλλά θάβεται από τους νονούς του ελιτίστικου μονοπώλειου.

Ακόμα και στις χώρες της Βόρειας Ευρώπης όπου ανθεί η αθεΐα, υπάρχει η εξής αντίφαση: ζούν πάνω στο καπιταλιστικό πρότυπο, απομυζώντας φτηνό φαγητό από τις φτωχές χώρες αλλά πουλώντας ακριβά τη γνώση, για να βρεί βιβλίο ο Σομαλός του οποίου τα ψάρια αγοράζουν για τρείς κι εξήντα του χρεώνουν μίας ζωής μισθούς. Είναι δίκιο αυτό; Ο Βορειο-Ευρωπαίος μπορεί να μην το συνειδητοποιεί, αλλά κάθε φορά που τρώει τόννο ή σκουμπρί σκοτώνει κι από ένα μικρό χωριό. Και παρόλο που το γνωρίζουν, συνεχίζουν, να ζούν από την τέχνη αντί να παράγουν φαγητό, να παίρνουν επιδόματα για να μην παντρευτούν τη στιγμή που σε άλλα μέρη του κόσμου δουλεύουν για τρία δολάρια το μήνα ώστε η βόρεια ευρώπη να έχει φτηνά μποτάκια ή μπάλες ποδοσφαίρου. Ωραία ηθική,  αυτή της κατανάλωσης, που έχουν οι πολιτισμένοι, εκλεπτυσμένοι και, πάνω απ'όλα, φιλοσοφημένοι!

Τί θα ήταν ο Βορειο-Ευρωπαίος χωρίς τα λεφτά του; Θα ήταν τόσο ανώτερος; Θα είχε τα λεφτά να αγοράζει βιβλία και να πουλάει μούρη; Πόσο ηθικός θα ήταν ο Βορειο-Ευρωπαίος, πιστός ή άθεος, όσα βιβλία και αν είχε διαβάσει, αν δεν είχε να φάει;

Αυτό που θέλω να επισημάνω τελικά είναι ότι η προσωπική πορεία και εξέλιξη του καθενός μας, δεν εξαρτάται τόσο από τις θρησκευτικές μας πεποιθήσεις αλλά από το σύνολο όσων διαμορφώνουν τη συνείδησή μας. Δεν μπορούμε να ζήσουμε χωρίς νόμους, δεν μπορούμε να ζήσουμε χωρίς φιλοσοφία ή ιδεολογία και σε καμμία περίπτωση δεν θα ήθελα να φανταστώ έναν κόσμο χωρίς τέχνη.
Από την άλλη είναι και η θρησκεία που παίζει εξαιρετικά σημαντικό ρόλο στη δημόσια ζωή, παρά τις ανθρώπινες ατέλειες που καταλογίζουμε στους εκπροσώπους της.
Πρέπει να αναγνωρίσουμε ότι μέσα από τους συμβολισμούς, τους κώδικες και τις αλληγορίες βγαίνουν διδάγματα που δεν βγαίνουν ούτε από τους νόμους, ούτε από τη φιλοσοφία ούτε από την τέχνη, με τον ίδιο τρόπο που ούτε η τέχνη μπορεί να αντικατασταθεί από τη φιλοσοφία ούτε η φιλοσοφία να αντικατασταθεί από την θρησκεία ή από την ιδεολογία. Όλα παίζουν το ρόλο τους  και ότι  αποκλείοντας κανείς οποιοδήποτε από αυτά από τη ζωή και τη σκέψη του απλά έχει ένα λιγότερο διανοητικό εργαλείο στη διάθεσή του.



Εν κατακλείδι, δεν πρέπει να καταστρέφουμε ούτε να αποκλείουμε κανένα βιβλίο, απλά και μόνο επειδή έτυχε κάποιοι ηλίθιοι, αντί να καταλάβουν δύο απλά πράγματα, να χρησιμοποιήσουν τις ρήσεις (οποιουδήποτε) για να δικαιολογήσουν τις εσφαλμένες τους επιλογές, τις τύψεις τους ή την παράνοια που κρύβουν στο μυαλό τους.

Αυτό που θαρρώ ότι έχουν στο νού τους οι άθεοι είναι ότι, αφού οι εκπρόσωποι των θρησκειών είναι διεφθαρμένοι, τότε καταστρέφοντας τα βιβλία τους, καταστρέφεις και την πηγή της διαφθοράς τους. Δεν είναι αυτό αφελές; Η ανθρώπινη αδυναμία δεν εκπορεύεται από τα βιβλία, αλλά από τους ανθρώπους (για να εκφραστεί μέσα από τα βιβλία) και ανάλογα με την ηθική του καθενός αναζητά ο καθένας το ανάγνωσμα που του ταιριάζει, κι αν δεν το βρεί θα το γράψει μόνος του.

Οι άνθρωποι θα συνεχίσουν να κάνουν αμαρτίες, παρανομίες, ανηθικότητες και κακογουστιές παρά την ύπαρξη της θρησκείας, των νόμων,  της τέχνης και της φιλοσοφίας, και αυτό είναι κάτι που οι άθεοι πρέπει να αποδεχτούν.