Γονατίζω

• Η ρία έγραψε. Εγώ θυμήθηκα.
• Δεν είναι ανάγκη να ζήσεις κάτι για να το καταλάβεις ή για να το εκτιμήσεις. Αρκεί να ακούς και να μαζεύεις κομμάτια μυαλών, γιατί το κάθε τι έχει το τίμημά του και η κάθε ιστορία έχει μέσα της ψήγματα του κόσμου.
• Η φίλη μου, για παράδειγμα, είναι λιμενικός και πριν χρόνια δούλευε στην Ηγουμενίτσα. κάθε νύχτα ορδές κούρδων εφορμούσαν στη βάρδιά της για να επιβιβαστούν στα πλοία για ιταλία. Μία κοπέλα βέρσους διακοσίων λαθρομεταναστών σε ένα άδειο και σκοτεινό λιμάνι... Τα κρατητήρια ανύπαρκτα και βοήθεια πουθενά, γιατί το δήθεν προσωπικό του οποίου τους μισθούς κάποιος τρώει σε μηνιαία βάση, ήταν εικονικό, από εκείνο που όποτε γίνονται έλεγχοι φέρνουμε από άλλες πόλεις για να φαίνονται γεμάτα τα γραφεία στους ευρωπαίους... Κάθε τρείς και λίγο κάποιος συνάδελφος θα κολλήσει κάποια ασθένεια της απλυσιάς, καμιά ηπατίτιδα, ότι να'ναι. Πάντα τα ίδια.
• Ο Μήτσος ο νεκροθάφτης, περιγράφει την αρχή της εκπαίδευσής του. Μου λέει για την πρώτη του μέρα στη δουλειά, που έβγαλε το κράνος από έναν μοτοσυκλετιστή μετά από τροχαίο και άνοιξε το κεφάλι στα δύο χύνοντας τα μυαλά στα χέρια του, πως πρέπει να συναρμολογήσει ένα διαμελισμένο ή κατακρεουργημένο κορμί, πως κρύβει κάτω από τα ρούχα την κατάντια της σάρκας, πως παραγεμίζει βαμβάκι τα μάγουλα όσων έχουν ταλαιπωρηθεί από αρρώστιες ή γεράματα για να μη φαίνονται πολύ αποκρουστικοί, την ξεφτίλα του να τσακώνεσαι για το μοίρασμα της περιουσίας πάνω από το λείψανο, τη μυρωδιά, το πως ο άνθρωπος χωρίς πνοή γίνεται κρέας, και δεν αναφερόταν μόνο στους νεκρούς δυστυχώς...
• Η Ντίνα παντρεύτηκε αγρότη. Η καλλιέργεια και τα θερμοκήπια δεν κάνουν διακοπές, ούτε περιμένουν να τα πάρεις τηλέφωνο όταν τελειώσεις , ούτε μπορείς να τα αναβάλεις για όταν εγκριθεί το δάνειο ούτε για όταν τελειώσει η λοχεία. Τις νύχτες της παγωνιάς, ξυπνούσαν και μέσα στα παγωμένα σκοτάδια έτρεχαν να ανάψουν σόμπες για να σώσουν τη ντομάτα. Μαζί με τους αλλοδαπούς εργάτες, σκάψιμο, κουβάλημα, λιοπύρι ή βροχή, λάσπη και χώμα μέσα από τα ρούχα και στα μαλλιά, η μέση άχρηστη από την καταπόνηση στο τέλος της ημέρας και, μετά από δύο ώρες ύπνο, πάλι από την αρχή. Φυτοφάρμακα και ανελέητο κυνήγι, με το χρόνο, με τα λεφτά, με τον έμπορο, με τη φύση. Και ένα πρωί ξυπνάς και έχουν εξαφανιστεί όλα, γιατί μία άσπρη πεταλούδα έτσι αποφάσισε ή γιατί μία βροχή τα σήκωσε όλα, αλλά το δάνειο και οι υποχρεώσεις τρέχουν. Στα τριάντα φαίνεσαι, και νιώθεις, για πενήντα. Οι άλλοι, οι ωραίοι, σε κοιτούν με περιφρόνηση, είσαι χωριάτης, εσύ όμως ξέρεις ότι αν δεν έδινες το μπρόκολο σχεδόν τζάμπα, ο κώλος τους θα ήταν στενότερος μεν, θα κουνιόταν λιγότερο δε.
• Σαν δασκάλα, έβλεπα τα δράματα να εκτυλίσσονται μπροστά στα μάτια μου. Έβλεπα το Γιαννάκη να διπλώνει στα δύο από την πείνα γιατί η μαμά του δούλευε. Νόμιζα ότι ήταν καμμία φτωχή, αλλά ήταν μία τσούλα που πηδιόταν όσο ο άντρας της ήταν στη δουλειά. Ακόμα και αν μπορούσα να παρέμβω, θα ήταν λάθος γιατί η μοναδική ελπίδα αυτού του παιδιού ήταν αυτή η τσούλα, γιατί οτιδήποτε άλλο θα ήταν χειρότερο. Το μόνο που μπορούσα να κάνω ήταν να τον αφήσω να πάει στο περίπτερο να πάρει κάτι, και μετά να του δώσω μία ώρα παραπάνω για να αναπληρώσει όσα έχασε ώσπου να φάει. Η Ήρα, που πήγαινε γυμνάσιο, στην αρχή ήταν αντιδραστική. Κάποτε κάτι έκανε και δεν την μάλωσα. Από τότε με ακολουθούσε σαν το παπάκι και μία μέρα μου εκμυστηρεύτηκε ότι ήθελε να φύγει από το σπίτι της. Οι γονείς της ήταν υπερβολικά αυστηροί. Αμέσως το είπα στη διεύθυνση και, προφανώς, εκείνοι το είπαν στους γονείς. Ακολούθησε μία θύελλα την οποία λούστηκα μόνη μου. Οι γονείς έριξαν την ευθύνη σε εμένα και στην καλή σχέση που ανέπτυξα με το παιδί. Όταν λέμε σχέση να διευκρινίσω ότι έμενε στο τέλος του μαθήματος και μου έλεγε τα του σχολείου ή ποιό τραγούδι της άρεσε, όχι περισσότερο από πεντάλεπτο γιατί μετά εγώ είχα άλλο μάθημα. Αυτό είναι κάτι που όλα τα παιδιά κάνουν, όμως εκείνοι οι άνθρωποι το είχαν για κακό, γιατί σε εκείνους δεν έλεγε τίποτα, ίσως επειδή οτιδήποτε τους έλεγε της το έβρισκαν κακό, και για αυτό πήραν το παιδί που έκλαιγε και έφυγαν. Ο Παύλος πήρε χαμηλούς βαθμούς και οι γονείς του ήρθαν στο γραφείο, πολύ τσατισμένοι. Έφυγαν με την υπόσχεση ότι θα τον τσακίσουν στο ξύλο και είδα όλα τα σημάδια στο πρόσωπο του παιδιού ότι δεν ήταν για να μου δείξουν πως είναι αυστηροί ή δίκαιοι αλλά ότι με κάθε βεβαιότητα αυτό ήταν που θα συνέβαινε. Η Χριστιάνα δεν μπορούσε να προφέρει τη λέξη μπαμπάς, ούτε στα αγγλικά ούτε στα ελληνικά ούτε στα αλβανικά. Η Μαρία περνούσε εβδομάδες ολόκληρες στη σιωπή γιατί η μαμά της για να τη τιμωρήσει για κάτι δεν της μιλούσε, μούγγα για επτά μέρες ήταν η ταρίφα και το μάτι της Μαρίας γυάλιζε πάντα. Για πολύ καιρό όλη αυτή η απότομη γνώση μαζί με την πίεση για βαθμολογικές επιδόσεις και τις συνεχείς συγκρούσεις με τους γονείς, με έκαναν να γυρνάω στο σπίτι κλαίγοντας τα βράδυα, όχι τόσο από στεναχώρια δική μου αλλά από απίστευτη τσαντίλα γιατί βλέπεις τη δυστυχία και τον πόνο αλλά δεν μπορείς να κάνεις τίποτα, είσαι ανίσχυρος και το μόνο που μπορείς να κάνεις είναι να συστήσεις κάποια δράση την οποία συνήθως οι γονείς απορρίπτουν γιατί δεν εγκρίνουν φιλοσοφικά ή θεωρούν ότι τους σνομπάρεις ή ότι θες να το παίξεις θεός... Και την επόμενη μέρα μπαίνεις στην αίθουσα και βλέπεις το ίδιο απύθμενο, αβυσσαλέο βλέμμα στο προσωπάκι του Άγγελου που θα έπρεπε να λάμπει.
• Οι επιλογές έχουν άλλη βαρύτητα, αφού τις κάνεις.