Τα παιδιά δεν θέλουν δώρα

• Ειδικά αν αυτά τα δώρα είναι λούτρινα ζωάκια (ίσως το πιο άχρηστο δώρο στην ιστορία της ανθρωπότητος: the dust collectors) ή ρούχα (εκτός αν το παιδί έχει ήδη μπεί στην εφηβεία).
• Βασικά, αυτό που κάνει ένα μικρό παιδί ευτυχισμένο είναι οι λάσπες, οι πέτρες, η άμμος, τα ξύλα και οι σανίδες, το χώμα, το νερό, και πάνω από όλα, η αταξία.
• Θυμάμαι την αυλή, γεμάτη πεταμένα οικοδομικά υλικά όπως πρόκες, καδρόνια και παλιές λαμαρίνες, που αποτέλεσαν τη πρώτη ύλη κάθε δημιουργίας μας: σπίτια, πύραυλοι, πλοία, η μάγισσα κλοκλό, κάστρα...Ήταν οι μόνες πραγματικά ευτυχισμένες στιγμές, πραγματικά ελεύθερες, πραγματικά αξέχαστες. Οι κανόνες ήταν οι κανόνες που εμείς φτιάχναμε αυθόρμητα και συχνά χωρίς να ειπωθεί τίποτα.
• Οι μεγάλοι ακόμα κι αν ξέραν για αυτό, δεν είχαν καμμία ανάμιξη και καμμία δικαιοδοσία.
• Οι ευκάλυπτοι που σκαρφαλώναμε, το χορτάρι που ξαπλώναμε ή κρυβόμασταν, οι πέτρες που χρησιμοποιούσαμε για να ισιώνουμε τις παλιές πρόκες και μετά για να τις καρφώνουμε στα καδρόνια για να φτιάξουμε "την σπηλιά μας", είναι κάτι που τα παιδιά μας δύσκολα θα βρούν στον πολίτικαλυ κορέκτ κόσμο που φοβάται να μιλήσει, πόσο μάλλον να σκαρφαλώσει σε δέντρο.
• Έχοντας αυτά υπόψιν και προσπαθώντας να σκεφτώ τι να αγοράσω για τα δικά μου παιδιά, κατέληξα ότι υπάρχουν 4 κατηγορίες παιχνιδιών.

1. Αυτά που τα κοιτάς. Ένας σιδηρόδρομος, τα "χοτ γουήλθ μάθτερ ντδάμπ" και όλα τα προϊόντα των χαρακτήρων παιδιών ταινιών, είναι μόνο για να τα βλέπεις. Δεν προσφέρουν καμμία απόλαυση στο παιδί γιατί ακόμα και όταν κάνει επίδειξη στους φίλους του στο νηπιαγωγείο, σίγουρα κάποιος άλλος θα έχει τα ίδια, ή το παιδάκι μας θα είναι αντιπαθητικό στους συνομήλικούς του, όπως όλοι όσοι κάνουν επίδειξη. Άλλωστε το ίδιο το παιδί θα το κοιτάξει για λίγο, και μετά θα συνεχίσει να βαριέται γιατί πόση ώρα μπορείς να κοιτάζεις ένα τραινάκι ή το μαξιλάρι κεραυνός μακουήν χωρίς να πλήξεις θανάσιμα?
2. Αυτά που υποδύεσαι ρόλους. Μπορεί να είναι το οτιδήποτε, αρκεί το παιδί να εμπνευστεί να "κάνει" κάποιον άλλον εκτός από τον εαυτό του. Ένα μπλέ σκουφί μπορεί να το μετατρέψει σε μάγο, σπάιντερμαν ή οτιδήποτε άλλο. Τα πλέιμομπίλ, ή άλλα κουκλάκια, είναι πολύ καλά για αυτή τη δουλειά γιατί είναι άτεχνα και με τη φαντασία τους τα παιδιά μπορούν να τα μετατρέψουν σε οτιδήποτε θέλουν, συμπληρώνοντας με το νου τους τις λεπτομέρειες. Καπέλα, ραβδιά, ένα ύφασμα για μπέρτα είναι αντικείμενα που ένα παιδί μπορεί να χρησιμοποιήσει για να μεταμορφωθεί σε κάτι άλλο. "Εγώ θα ήμουν αόρατος και θα σε σκότωσα!"...."Ναι αλλά μετά θα πήρα ένα φίλτρο και θα ζωντάνεψα!"...
3. Αυτά που χαλάνε και ξαναφτιάχνονται. Όχι κατασκευές. Αυτές έχουν οδηγίες και το να ακολουθείς οδηγίες μπορεί να αποτελεί πρόκληση από μία ηλικία και μετά, αλλά δεν απαιτεί καθόλου ευφυΐα, φαντασία ή σκέψη. Όταν λέω να ξαναφτιάχνονται εννοώ σαν κάτι διαφορετικό. Πλαστελίνες, τουβλάκια, κύβοι, όλα αυτά αξίζουν το βάρος τους σε χρυσάφι. Είναι τα μόνα παιχνίδια που ακόμα εξάπτουν την φαντασία των δικών μου παιδιών και ακόμα έχουν κι άλλες ιδέες, τέσσερα χρόνια μετά. Αξίζει την ανακατωσούρα και την ατσαλιά γιατί όταν κρατάνε στα χεράκια τους ένα κθίφοθ, αναγνωρίζω κάτι που μοιάζει πολύ με αυτό που ένοιωθα κι εγώ καρφώνοντας καδρόνια στην αλάνα. Εκτός από την φαντασία τους που λύνει τα φρένα και απογειώνεται, είδα ότι είναι και πιο ήρεμα στο τέλος της ημέρας, πιο γαληνεμένα, σαν να πήγαν όντως σε όολα αυτά τα μέρη και να έκαναν όλα αυτά τα θαυμαστά πράγματα, και τώρα να γυρνάνε αποκαμωμένα σπίτι σε μένα...
4. Τα παιχνίδια σκέψης. Είναι παιχνίδια επιτραπέζια, που παίζονται σε κατάσταση ηρεμίας. Μπορεί να είναι το σκραμπλ , μία τράπουλα, το σκάκι ή μονόπολη, ή απλά μαρκαδόροι και χαρτιά για ζωγραφική, ή ακόμα και μία χειροτεχνία. Πολύ καλά και αυτά, αρκεί να είμαστε σίγουροι ότι το παιδί μας είναι τύπος που του αρέσει να κάθεται στο ίδιο σημείο για κάμποση ώρα.

• Τώρα, υπάρχουν και δύο ακόμα υποκατηγορίες: α) αυτά που παίζει μόνο του το παιδί, ή έστω με το αδερφάκι του και β) αυτά που παίζει μαζί με τους γονείς. Πολλές φορές χρειάζεται να δώσουμε το "εναρκτήριο λάκτισμα" στη φαντασιακή ενέργεια του παιδιού. Αν δηλαδή καθήσουμε μαζί του και φτιάξουμε το πρώτο πυργάκι ή το πρώτο σαλιγκάρι από πλαστελίνη μετά από λίγο καιρό από μόνο του θα τρέξει να πιάσει τις πλαστελίνες όταν του έρθει μία ιδέα. Είναι πιο αποτελεσματικό να έχει παιχνίδια από όλες τις κατηγορίες παρά να επιμείνουμε μόνο στα μορφωτικά παιχνίδια ή μόνο στα επιτραπέζια, γιατί η μονοτονία θα μετατρέψει ακόμα και το πιο παιδαγωγικά προσεγμένο παιχνίδι σε σκουπίδι κάτω από το παιδικό κρεβάτι.
• Επίσης, είναι προσωπική μου άποψη από δικές μου εμπειρίες, ότι είναι αδύνατον να υπάρξει δημιουργικό παιχνίδι που να είναι τακτικό. Οπωσδήποτε θα γίνει ατσαλιά και θα αξίζει τον κόπο, και θα ήταν κρίμα να σκοτώσει κανείς τη διασκέδαση ενός παιδιού για να μην λερώσει το τραπεζομάντηλο. Προσωπικά, αυτό που κάνω όταν τα πιάνει το δημιουργικό τους, είναι να στρώνω τα πρόχειρα τραπεζομάντηλα, να τα κατευθύνω προς μία συγκεκριμένη μεριά που δεν έχει χαλί κάτω από το τραπέζι και μετά το πέρας των δημιουργικών δραστηριοτήτων να τους ζητώ να συμμαζέψουν το χάλι που δημιουργήσανε.
• Όσο καλό κι αν είναι το παιχνίδι, σίγουρα θα καταλήξει στα αζήτητα να δεν το παίξετε μαζί του, ειδικά αν είναι μοναχοπαίδι. Τα παιδιά θέλουν απροσδιόριστη ποσότητα γονικής παρουσίας, που διαφέρει από παιδί σε παιδί αλλά όσο χρειάζεται πρέπει να το έχει. Μη νομίζετε δηλαδή ότι αγοράζοντας ένα πραγματικά καλό παιχνίδι το παιδί θα παίξει μόνο του αφήνοντάς σας ελεύθερο ένα μισάωρο να δείτε τον δόκτωρ χάουζ...
• Κανένα παιχνίδι δεν το κάνει αυτό εκτός από τον υπολογιστή ή τα τύπου νιντέντο, αλλά δεν είναι και ότι καλύτερο για το μυαλουδάκι του, γιατί με αυτά ούτε υποδύεται ρόλους, ούτε ξαναφτιάχνεται, ούτε η φαντασία του δουλεύει μιας και όλα είναι έτοιμα μπροστά του, ούτε σκέφτεται πραγματικά. Ωστόσο, επειδή το σύνδρομο στέρησης μπορεί να έχει αντίθετα αποτελέσματα, ξέρω κάποιους που ναι μεν αγόρασαν τέτοια παιχνίδια για τα παιδιά τους, αλλά έβαλαν λογικούς περιορισμούς στη χρήση τους, όπως όχι περισσότερο από μία ώρα την ημέρα, ή κάτι παρόμοιο, κάτι που τα παιδιά δέχθηκαν εύκολα.
• Τα παιχνίδια δεν υποκαθιστούν τη γονική παρουσία.