Πέμπτη 5 Μαρτίου 2009

Παιχνίδι με τη γλώσσα

  • Ο σωστός άνθρωπος, έλεγε η δασκάλα μου στο δημοτικό, είναι αυτός που όταν μιλάει, μεταδίδει αυτό που σκέφτεται στον ακροατή. Ίσως όμως αρμόζει καλύτερα να σκεφτόμαστε τις λέξεις ως εργαλεία που εξυπηρετούν την επικοινωνία, όπως υποστήριζε ένας φιλόλογος στο γυμνάσιο. Όπως και τα εργαλεία ενός τεχνίτη ή ενός μάστορα, οι λέξεις μας δίνουν την δυνατότητα να δουλέψουμε αποτελεσματικά. Αν έχεις πολλά εξειδικευμένα εργαλεία, τότε θα υπάρχει ένα για κάθε μία δουλειά που θες να κάνεις. Παίρνεις το κατσαβίδι νούμερο τόσο και κάνεις τη δουλειά σου. Αν όμως τα εργαλεία σου είναι λίγα τότε θα αναγκαστείς να χρησιμοποιήσεις άλλα, λιγότερο κατάλληλα, καταβάλλοντας περισσότερο μόχθο και χρόνο. Χωρίς το κατσαβίδι νούμερο τόσο, παίρνεις ένα άλλο, λίγο μικρότερο ή μεγαλύτερο που δε σε βολεύει, ή βρίσκεις διάφορες πατέντες ή παιδεύεσαι για ώρες, και ίσως στο τέλος κάνεις ζημιά. Για αυτό προσπαθεί ο άνθρωπος να μάθει όσο καλύτερα γίνεται τον λόγο.
  • Για εμένα ο λόγος είναι ο συνδετικός κρίκος ανάμεσα στην ύλη και τη νόηση, ανάμεσα στην χειροπιαστή πραγματικότητα και τις αόρατες ιδέες. Ένα βιβλίο είναι υλικό, δηλαδή είναι ένα αντικείμενο που το κρατάς το αγοράζεις και το πουλάς, όπως και ένα μουσικό όργανο ή ένας υπολογιστής. Η αξία αυτών των πραγμάτων εκτιμάται ανάλογα με τις λέξεις που τα συνοδεύουν, από την επίδραση που ασκούν στο μυαλό και τη σκέψη μας. Που θα ήταν η μόρφωση χωρίς τα βιβλία ? Που θα ήταν η μουσική χωρίς το ραδιόφωνο και που θα ήταν η υγεία χωρίς το σαπούνι? Που θα ήταν, η μάλλον που ήταν, ο άνθρωπος χωρίς αυτά?
  • Για να μάθεις λέξεις και να καταλάβεις τα γοητευτικά μυστήρια της επικοινωνίας και του λόγου, ξεκινάς από νωρίς αν σου αρέσει. Ρωτάς τις σημασίες, θυμάσαι ρήσεις, διαβάζεις και αναζητάς πως λέγεται το καθετί. Μετά ακούς. Παρατηρείς πως συναλλάσσονται οι διάφοροι άνθρωποι σε διάφορες καταστάσεις , υπό διάφορες συνθήκες, ενώ μέσα σου ξεδιαλέγεις και για πάντα κρίνεις τί είναι καλύτερο. "Εγώ θα το έλεγα αλλιώς" σκέφτεσαι. Μαθαίνεις τις πονηριές και το κρυφτό των λέξεων. "Εγώ ποτέ δεν είπα κάτι τέτοιο", λέει αυτός που μόλις το είπε με άλλα λόγια. Οι μακριές προτάσεις γεμάτες σύνθετα ουσιαστικά είναι αυτές που βγάζει κανείς από το μανίκι για να μπερδέψει τον ακροατή του.
  • Για του λόγου το αληθές: Η αναδόμηση των ελεγκτικών μηχανισμών με στόχο την διασφάλιση της προβλεπόμενης απορρόφησης των κοινοτικών πόρων, υπό την επίβλεψη της διεθνούς κοινότητας είναι αντικείμενο συζήτησης στο προσεχές συμβούλιο της ευρωπαϊκής επιτροπής τον Αύγουστο του 2010. Σε αυτή την πρόταση των (κάτσε να μετρήσω) 34 λέξεων, δεν υπάρχει ούτε ένα ρήμα και για αυτό τον λόγο για μεγάλο μέρος του εκλογικού σώματος αποτελεί μυστήριο. Οι περισσότεροι θα συγκρατήσουν τις λέξεις διασφάλιση και συμβούλιο που είναι ωραίες και δίνουν την αίσθηση της ασφάλειας (διασφάλιση!) ενώ στην ουσία η πρόταση αυτή μας λέει ότι δεν θα γίνει τίποτα μέχρι τον Αύγουστο του 2010 οπότε και θα αρχίσουν να μιλάνε για το θέμα (όχι να συμφωνήσουν ή να κάνουν κάτι για αυτό). Για αυτό είναι απαραίτητο να μαθαίνουμε στα παιδιά του ο καθένας πως να μιλάνε και πως να ακούνε, πως να κρίνουν και πως να ξεχωρίζουν την ουσία της κάθε κουβέντας.
  • Για να συμβεί αυτό, ξεκινάμε από την πρώτη κιόλας μέρα να του μιλάμε κανονικά, χωρίς τις χαριτωμενιές τύπου "Σέλει νελάκι το νινί?" αλλά με σωστή άρθρωση και προφορά. Χωρίς να υποτιμήσουμε ή να υπερεκτιμήσουμε τις ικανότητές του, εξηγούμε τα πάντα έτσι που να τα καταλάβει, με λέξεις όχι δύσκολες, αλλά αληθινές. Μάθετέ του ότι βρίσκεται μπροστά σας, μία αεροτομή, ένας δικηγόρος, ένα τιρμπουσόν, Χωρίς προκατάληψη ή εμπάθεια(για αγόρια, για κορίτσια, για βλάχους, .....), εξηγήστε σε τι χρησιμεύει το καθετί και γιατί το εγκρίνετε ή το κατακρίνετε. Εγώ εξήγησα στον πεντάχρονο (πέρυσι) γιό μου τί είναι προμήθεια και το κατάλαβε, αν και τώρα πρέπει να το έχει ξεχάσει.
  • Πάρτε μαζί σας το παιδί στις απλές συναλλαγές. Θα ακούσει και θα μάθει πάρα πολλά και θα αποκτήσει θάρρος και αυτοπεποίθηση.
  • Όταν αναπόφευκτα βλέπει τηλεόραση, καθήστε αν γίνεται μαζί του και σχολιάστε τα δρώμενα και τα λεγόμενα, ζητώντας τη γνώμη του και εξηγώντας του ότι είναι καινούριο. Πείτε του ότι οι διαφημίσεις δεν τα λένε όλα(το παιδικό γιαούρτι και το παριζάκι περιέχουν χρωστικές και συντηρητικά), ότι στην πραγματικότητα τα κουνέλια δεν τρώνε σουβλάκι και ότι δεν είναι σωστό να σκοτώνεις ανθρώπους, ακόμα κι αν είναι κακοί.
  • Όλα αυτά , βέβαια, άν ενδιαφέρεσαι, όπως έχουμε πεί πολλές φορές ως τώρα.

15 σχόλια:

  1. η εικόνα με το ψάρι, αφιερωμένη στα αδέρφια μου, με την καλή έννοια...

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. γεια σου Athinovio,

    τι τού λες βρε του παιδιου; Μετά την "προμήθεια", εδω σε θέλω, να του μάθεις και το "λάδωμα". Γάτα θα γινει ο μικρος!

    Περα απο την πλάκα, σήμερα, αξία ειναι η αποδομηση της γλώσσας και το μπόλιασμα με ολο το δυνατον περισσοτερη ασαφεια. Πραγμα, που καθρεφτιζεται και στη σκεψη.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. α)ευχαριστώ για την αφιέρωση του ψαριού.το λαμβάνω σαν δέσμευση για κέρασμα τσιπούρας στα κάρβουνα όταν έρθω πρεβεζα.:-)
    β)στην πρόταση που έφερες σαν παράδειγμα υπάρχει ένα ρήμα : το είναι.βέβαια δεν αλλάζει το νόημα της παρατήρησης σου, απλά για να πω κι εγώ τη μ******α μου :-).
    γ)συμφωνώ με όλα όσα λες και αυτό από μόνο του κάνει καλό το ποστ σου :-).
    δ)δυστυχώς , ακριβώς αυτά που λες αποδυκνείουν ότι η γλώσσα είναι η μεγαλύτερη κληρονομιά που μας άφησαν οι προγονοί μας (μεγαλύτερη κυριολεκτικά και από τον παρθενώνα ή την άλγεβρα κλπ).
    Κι εμείς τη βιάσαμε κανονικά.Κάτι αντίστοιχο του να γκρεμίζαμε την πρόσοψη τπυ παρθενώνα και να τη χτίζαμε ξανά με τσιμεντόλιθο.
    ε)ακόμα πιο δυστυχώς, ανήκουμε και εμείς στη γενιά που δεν μιλάει (άρα και δεν σκέφτεται) σωστά την ελληνική.
    Αυτά...

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  4. καλημέρα άπαντες!

    το θέμα της ανάρτησης είναι περισσότερο η επικοινωνία όργανο της οποίας είναι η γλώσσα. Πέρα από τα πάνδεινα που περνάει μία γλώσσα στο πέρασμα του χρόνου και είναι φυσικό να συμβαίνουν, η επικοινωνία βασίζεται και στα κόλπα των ανθρώπων, όπως αυτό που δείχνω με παράδειγμα την 34άρα πρόταση ή το κόλπο των 9 αληθών προτάσεων εδώ

    http://athinovio.blogspot.com/2009/01/blog-post_30.html

    ωστόσο

    κυνική, τα παιδιά μπορούν να μάθουν οτιδήποτε διδαχθούν, και το λάδωμα το μαθαίνουν από νωρίς στην αθώα του μορφή: Μάζεψε τα παιχνίδια σου για να πάμε λουναπάρκ, φερειπείν.

    αδερφέ, αν την ψαρέψεις την ψήνω άνετα την τσιπούρα.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  5. Ώχ;;;
    Το είναι δεν είναι ρήμα;;;;

    Η σημασία που δίνεται στον λόγο δείχνει την διάθεση που έχουν οι σημερινοί άνθρωποι για επικοινωνία: Καμία. Όλοι για τον εαυτό τους…

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  6. άμπανε, όχι μόνο δεν διάβασες το προηγούμενο σχόλιο αλλά είσαι και λίγο εκτός θέματος, αφού το θέμα μου είναι περισσότερο τα επικοινωνιακά κόλπα με σκοπό τη χειραγώγηση παρά η διαπροσωπική επικοινωνία, αν και συμφωνώ με τη δήλωσή σου.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  7. Το παιδί σου είναι πολύ τυχερό.

    Εύχομαι να έχεις πάντα αυτή την έντιμη προσέγγιση, γιατί τα δύσκολα ακόμα δεν έχουν έρθει (δεν ξέρω, έτσι έχω ακούσει).

    @enikolo:
    α) Μην ψαρώνεις με την δήθεν κατάντια και το βιασμό της γλώσσας. Δεν είναι όλοι ίδιοι, απλώς οι φελλοί επιπλέουν και είναι πιο ορατοί. Για να μην μιλήσω για τους Μπαμπινιωτισμούς που έχουν μπει για τα καλά στη γλώσσα μας (όποιος πει για την κόρη μου "της Μυρτούς" θα φάει σφαλιάρα, εκτός αν στην καθημερινή του ζωή λέει "της Γωγούς" και "της Μαριούς"). Και για να μην μιλήσω και για τα κλισεδάκια τύπου Χατζηνικολάου (παρεμπιπτόντως, να δω πότε θα του πει κάποιος "όχι, ρε μαλάκα, δεν θα βάλω μια άνω τελεία! Άει γαμήσου κι εσύ και η πύρινη λαίλαπα!")

    β) Η άλγεβρα έχει μεν (και) ελληνικές ρίζες, αλλά δεν είναι τυχαίο ότι είναι αραβική λέξη, απ' τον κάποτε φωτεινό αραβικό πολιτισμό (πριν τα διαλύσει όλα η θρησκεία...)

    γ) Αποδυκνειύουν; Βρε, το firefox έχει speller! (Ε, και εγώ θα πω τη μαλακία μου, τι, μόνο εσύ;).

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  8. a)έχω ΙΕ7.
    β)αν έχει και αυτός σπέλερ δεν ξέρω πως να τον χρησιμοποιήσω
    γ)το παραδέχτηκα μόνος μου ότι κάνω ανεπίτρεπατα λάθη.αυτό που με στεναχωρεί είναι ότι μικρότερος δεν ήμουν τόσο ανορθόγραφος.προσπαθώ να βελτιωθώ όμως.
    δ)ευχαριστώ για τη διόρθωση για την άλγεβρα.το κρατάω.
    ε)όντως γνωρίζω κι εγώ ανθρώπους που τη δουλεύουν καλά τη γλώσσα.ο λόγος που ψαρώνω είναι οτι αυτοί πλέον μεγάλωσαν και δε βλέπω να έπονται άλλοι....

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  9. Αθηνόβια
    Δηλ. κατά την δασκάλα σας οι πολιτικοί εξ ορισμού αποκλείονται από την κατηγορία των σωστών ανθρώπων αφού συνήθως άλλα λένε και άλλα σκέφτονται. (Εκείνοι εξ αυτών που μπορούν να σκεφθούν!!)

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  10. bread
    καλωσόρισες, καταρχάς.
    τα δύσκολα άρχισαν. ήρθε πριν δύο μέρες και ζήτησε να του εξγήσω πως γίνονται τα παιδιά.

    ο νικολό είναι αδερφός μου για αυτό έχε το νου σου: δεν έχει τσιπούρα ια σένα!
    Πάντως είναι όντως ανορθόγραφος. Κάποτε έγραψε "βούτηρο"
    χαχαχαχαχαχα!
    σε εξέθεσα αδερφέ!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  11. χρίστος βαρδάκας
    έχω ένα θέμα με τον πληθυντικό ευγενείας. δεν ξέρω τι γίνεται στα βλογ.Αν συναντούσα πολλούς από τους bloggers σίγουρα θα τους απευθυνόμουν στον πληθυντικό. Για τον εαυτό μου, επειδή μέχρι τώρα οι περισσότεροι με προσφωνούν "κοπελιά" ή "κορίτσι μου" προτιμώ τον ενικό.

    όσο για τους πολιτικούς, έχω τη ίδια γνώμη, αν και δεν έχω γνωρίσει κανέναν από κοντά. Πάντως έχω την περιέργεια, πόσα πράγματι γνωρίζουν και σε ποιό σημείο έχουν επίγνωση των συνεπειών των όσων πράττουν.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  12. νικολό
    αν πατήσεις στην εικόνα θα δεις το πραγματικό της μέγεθος και τη φράση που είναι στην ουσία αυτό που αφιέρωσα:
    I got here by opening my mouth

    ως εκ τούτου, ούτε για σένα έχει τσιπούρα

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  13. Λόγω ηλικίας (δυστυχώς) οι νέες γυναίκες μου μιλούν στον πληθυντικό..

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  14. Απαπα...
    Συγνώμη, νόμιζα ότι μιλούσαμε για κολοκυθολούλουδα!

    ;)

    ΑπάντησηΔιαγραφή

Βράζει το καζάνι!