Παρασκευή 12 Οκτωβρίου 2012

Περί πεποιθήσεως λόγος ουδείς

Δεν γνωρίζω τίποτα για το έργο. Αυτό που με ενοχλεί δεν είναι ότι δεν γνωρίζω, αλλά ότι δεν μπόρεσα να μάθω τίποτα, ούτε καν γιατί θεωρείται βλάσφημο αυτό το έργο και προς τί όλη αυτή η αναστάτωση. Όποιος έχει δεί το έργο και μπορεί να με ενημερώσει, είναι ευπρόσδεκτος να το κάνει.

Πέρα από όλα αυτά τα χυδαία, ένθεν και ένθεν, δεν βρίσκω κάτι πρωτότυπο σε αυτή την ιστορία. Πάντα κάποιοι εκμεταλλεύονται την τεράστια απήχηση των θρησκειών για να βγάλουν λεφτά. Γιατί, όπως όλοι γνωρίζουν στους καλλιτεχνικούς κύκλους, η πρωτοτυπία έχει εξαντληθεί και , εδώ και δεκαετίες, η τέχνη ανακυκλώνεται. Όλα έχουν ειπωθεί, με όλους τους πιθανούς τρόπους, οπότε ο μόνος τρόπος να προκαλέσεις συγκινήσεις, άρα και πωλήσεις, είναι να θίξεις ευαίσθητα ζητήματα.

Είσαι, ας πούμε ένα τσουλάκι με ωραία φωνή και ωραίο παρουσιαστικό (ξέκωλο); Σιγά το πράμα. Πέντε-πεντε την ημέρα, εκατό την εβδομάδα. Για να ξεχωρίσεις από το λεφούσι, δύο επιλλογές έχεις πια: να είσαι άφταστη στα αλήθεια, ή να εξευτελίσεις κάτι, όπως τον εαυτό σου, τα θεία, το κοινό αίσθημα, τη δημόσια αιδώ, το κοινό σου γενικώς.

Και ο καθένας μπορεί να φανταστεί ποιά επιλογή είναι δημοφιλέστερη, ως ευκολότερη.

Σε μία κοινωνία όπου οι καλλιτέχνες περισσεύουν, που η ποιότητα πλασάρεται ως το νέο ναρκωτικό του μάρκετινγκ και όχι ως αυθύπαρκτη ιδιότητα της πνευματικής αναζήτησης, ο μυρηκασμός ψευδο-ανατρεπτικών πρακτικών αναδεικνύεται σε κυρίαρχη ιδεολογία.

Το ότι αφορίστηκε ο Καζαντζάκης(κακώς) δε σημαίνει ότι όποιος εξευτελίζει την πίστη των ανθρώπων είναι κουλ.

Δεν ξέρω αν το έργο κάνει κάτι τέτοιο. Γενικά μιλάω, αναφέρομαι στην ευκολία της μόδας, την ίδια καραμέλα, ξανά και ξανά, να μην έχει κανείς τίποτα άλλο να πεί και να τραβά την προσοχή προσβάλλοντας κάτι.

Προσωπικά, παρατηρώ αυτή την τάση, να γίνεται όλο και πιο δύσκολο να ομολογήσει κανείς ότι πιστεύει.
Και αυτό δεν λέγεται ανεξιθρησκεία.
Ούτε είναι ανεξιθρησκεία να παρουσιάζεις τον Ιησού ή τον Μωάμεθ ή όποιον προφήτη οποιασδήποτε θρησκείας σε άσεμνες πόζες ή να τον γελοιοποιείς. Δεν είναι ανεξιθρησκεία να εμφανίζεσαι ημιγυμνη σε μία εκκλησία και να βωμολοχείς.

Να το θέσω αλλιώς: αν αυτές οι κοπελίτσες είχαν κάνει ακριβώς το ίδιο πράγμα σε μία πλατεία ή σε ένα μοδάτο εστιατόριο, ούτε για να τις φτύσουν δεν θα έστρεφαν το κεφάλι οι μοσχοβίτες. Άρα, δεν είχαν στο μυαλό τους ανατροπές και το δίκιο του εργάτη, αλλά να τραβήξουν την προσοχή απλά. Αν κάνω λάθος, ας μου το επισημάνει κάποιος, γιατί ενώ δε γνωρίζω τίποτα για την ρωσική κοινωνία, ξέρω ότι στην ελλάδα έτσι θα γινόταν και ότι μέσες-άκρες οι απλοί άνθρωποι είναι ίδιοι.

Αν κάποιος πεί γαμώτο στο δρόμο, στο δελτίο ειδήσεων ή στα μεγάφωνα, λίγοι θα σχολιάσουν. Αν όμως φορέσεις μία κυλότα ροζ και μπείς στο ιερό ουρλιάζοντας, ε, τί στο καλό! Ένα εξώφυλλο θα το βγάλεις!

Να θυμάστε ότι μπορεί η αθεία να μην θεωρείται από τους ίδιους τους άθεους ως θρησκεία, όμως ορισμένες από τις πρακτικές τους ανήκουν αναμφίβολα στην κατηγορία του προσυλητισμού, ο οποίος πρέπει να ξέρετε ότι απαγορεύεται. Και διευκρινίζω: ένα παιδί που μεγαλώνει σύμφωνα με τις αρχές των γονέων του, δεν ανήκει σε αυτή την κατηγορία. Το να διδάσκεται στα σχολεία η επίσημη θρησκεία του κράτους είναι απλά κάτι που συμβαίνει παντού. Το να με προσκαλλεί η Αόρατη Μελάνη στα αθειστικά της δρώμενα, δεν είναι προσυλητισμός, γιατί είναι μία απλή πρόσκληση, την οποία έχω την άνεση να αρνηθώ. Το να αλλοιώνεις τα θρησκευτικά μου κείμενα όμως, είναι πολύ σοβαρό και, αν το κάνεις, πρέπει να δείξεις μεγάλη προσοχή διότι για εμένα είναι κάτι το ιερό και δεν μου αρέσει να με βρίζουν για τις πεποιθήσεις μου, ούτε να προσπαθούν να μου αποδείξουν πόσο γελοίος είμαι.

Φυσικά, οι υπερβολές των θρησκειών είναι κάτι που κανείς δεν μπορεί να αρνηθεί. Απλά, το να βλέπω τους νέους ανθρώπους να δρούν με τον ίδιο τροπο (με φανατισμό) είτε από τη μία πλευρά είτε από την άλλη, είναι κάτι που με θλίβει και λέω ότι ελπίδα δεν υπάρχει καμμία. Ότι είμαστε άξιοι της μοίρας μας.

Πιστεύεις αυτό, κύριος; Με γειά σου, με χαρά σου.
Πίστευε εσύ αυτό, εγώ θα πιστεύω το άλλο, κι ο κάθε κατεργάρης στον πάγκο του. Αμα σε ρωτήσω, θα απαντήσεις, και το αντίστροφο, αν με ρωτήσεις θα απαντήσω, όμως αν δεν έχει τεθεί το θέμα, γιατί να φαγωνόμαστε; Και γιατί να χαλιόμαστε για κάτι που βρίσκεται καθαρά μέσα στο κεφάλι μας και πουθενά αλλού;
Γιατί να ασχοληθείς με το τί έχω εγώ στο μυαλό μου; Γιατί προσπαθείς να με αλλαξοπιστήσεις; Αν κάνω εγώ το ίδιο, θα σου άρεσε; Αν εγώ παρουσίαζα ένα έργο με άθεους να γελοιοποιούνται, θα σου άρεσε; Ποιά επιστημονική αλήθεια και ποιά ελευθερία λόγου θα δικαιολογούσε κάτι τέτοιο, την προσβολή των πεποιθήσεών σου;;;;;;

Γιατί δεν μας αρκεί να πιστεύουμε σε κάτι; Γιατί πρέπει σώνει και καλά να το επιβάλλουμε στον διπλανό μας, γιατί δεν του αναγνωρίζουμε το δικαίωμα να πιστεύει σε ότι θέλει, στις νεράιδες, στο μάτι, στους κρύσταλλους, στον βούδα, στους εξωγήινους, στο τίποτα, χωρίς να του πρήζουμε τα ούμπαλα ολημερίς;

Και σε τελευταία ανάλυση, η απήχηση των μεγάλων θρησκειών δεν ήταν κάτι που επιβλήθηκε, αλλά κάτι που προέκυψε, μέσα από τις ανάγκες των κοινών ανθρώπων και ανάβλυσε από τη συλλογική δυναμική τους. Όταν οι διάφοροι προφήτες μίλησαν, συγκίνησαν κάτι μέσα στους ανθρώπους, κάτι το πανίσχυρο και αδιαμφισβήτητο, παρόλο που όπως είπαμε νωρίτερα τα πάντα είναι μέσα στο κεφάλι μας. Κανείς καλλιτέχνης δεν το έχει καταφέρει αυτό και λογικό είναι να το επιθυμεί, όμως υπάρχουν τρόποι και τρόποι. Όταν εκατομμύρια ανθρώπων συγκινούνται από κάτι, τότε αυτό το κάτι, καλά θα κάνεις να το λάβεις υπόψιν, και μάλιστα πολύ σοβαρά.
Αν η αθεία ή η σαιεντολογία ή οποιαδήποτε άλλη πίστη είχαν την ίδια απήχηση, τότε θα το είχαμε καταλάβει ως τώρα, γιατί θα είχαν συνταρράξει τον κόσμο.
Αλλά αυτό είναι μία άλλη κουβέντα, το γιατί οι μεγάλες θρησκείες έγιναν μεγάλες. Άλλη φορά αυτό. Μέχρι τότε, υπομονή με τον συνάνθρωπο, αν δεν μας έχει βλάψει με κάποιο τρόπο. Σε εκείνη την περίπτωση, #*@*στε του τα κουτάλια.

10 σχόλια:

  1. "H απήχηση των μεγάλων θρησκειών δεν ήταν κάτι που επιβλήθηκε, αλλά κάτι που προέκυψε, μέσα από τις ανάγκες των κοινών ανθρώπων και ανάβλυσε από τη συλλογική δυναμική τους".
    Φάουλ, και μάλιστα χοντρό: η απήχηση των θρησκειών αυτών, όχι μόνο επιβλήθηκε, αλλά χρησιμοποιήθηκε τρομακτική βία για την επιβολή της. Η Ιστορία το αποδεικνύει περίτρανα, δεν φέρνω παραδείγματα γιατί δεν θα τελειώσουμε ποτέ.
    Από κει και πέρα, η θρησκεία είναι θέσφατο μόνο για αυτούς που την πιστεύουν. Άρα, είναι υποκειμενική. Άρα, υπόκειται -τουλάχιστον στις πολιτισμένες κοινωνίες- σε κριτική, αναθεώρηση, ειρωνία και, ναι, χλεύη. Αυτό μπορεί να μην αρέσει, αλλά είναι μια πραγματικότητα.
    Η διά της βίας επιβολή των θρησκευτικών πιστεύω, η στυγνή λογοκρισία του οιουδήπτε "άλλου", και οι ύβρεις και απειλές δεν ταιριάζουν σε καμία περίπτωση σε μια χώρα που (θέλει να) θεωρείται δημοκρατική.
    Όσον για την αθεΐα, προφανώς και δεν θεωρείται θρησκευτική πίστη -μάλλον το αντίθετο.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. Η βασική μου αντίρηση είναι ότι σε θέματα πίστης (και όχι θρησκείας) είναι αδύνατον να μεταπειστεί κανείς. Ούτε ο άθεος θα γίνει πιστός, ούτε ο πιστός θα γίνει άθεος, όσο ακλόνητα και αν είναι τα επιχειρήματα (όπως όλοι γνωρίζουμε). Οπότε, η διαμάχη είναι αντιπαραγωγική και μάταιη.

    Οπότε γιατί να τσακωνόμαστε;

    Δεύτερον, δεν αναφέρθηκα στις θρησκείες, που εννοείται ότι επιβλήθηκαν δια της βίας ως επεκτατική τακτική των διαφόρων αυτοκρατοριών, αλλά για τη λειτουργεία της πίστης ως μία άκρως προσωπική υπόθεση. Ο Ιησούς ήταν πένητας και απευθύνθηκε σε πένητες, η δε απήχηση που είχε δεν ήταν επιβεβλημένη αλλά αυθόρμητη. Το πως την εκμεταλλεύτηκαν για λόγους πολιτικής ισχύος και οικονομικού συμφέροντος οι μετέπειτα "πατέρες", είναι άλλο θέμα και εκεί θα συμφωνήσω απόλυτα μαζί σου: σαπίλα και αίσχος, μαζί με τους υποκριτές που είδαμε στα δελτία σήμερα.

    Αυτό που πρέπει να σεβαστούν και οι μεν, και οι δε δεν είναι η εκκλησία, αλλά ο ένας τον άλλον.

    Κατόπιν αναρτήσεως, είδα τελικά περί τίνος επρόκειτο. Οι καλλιτέχνες είναι ασήμαντοι και από καιρό εξαφανισμένοι, για αυτό και δεν δίνω σημασία στην γελοία τους απόπειρα να τραβήξουν την προσοχή.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Στα περί πίστης, καμία αντίρρηση, όπως και στην ανάγκη αλληλοσεβασμού.

      Από κει και πέρα, όμως, βρίσκω εξαιρετικά προβληματικό το γεγονός ότι καθόμαστε και συζητάμε για το αν ένα θεατρικό έργο είναι σκουπίδι ή όχι και για τους λόγους -πραγματικούς ή μη- που παρουσιάζεται. Όπως θεώρησα ηλιθιότητα τις αντιδράσεις των μουσουλμάνων στο πρόσφατο βίντεο με τον Μωάμεθ, έτσι θεωρώ ηλιθιότητα και τις αντιδράσεις έναντι του Corpus Christi.

      Πολλώ, δε, μάλλον, από τη στιγμή που θέλουμε να λέμε ότι εμείς είμαστε μια χώρα πιο προοδευμένη από τις μουσουλμανικές, και μια πιο ανοιχτή κοινωνία. Στην τελική, είναι άλλο να απορρίπτεις ένα "έργο τέχνης" και άλλο να απειλείς τη σωματική ακεραιότητα των συντελεστών του: αυτό δεν είναι απλά θέμα πίστης, αλλά λογοκρισία, μισαλλοδοξία και τραμπουκισμός.

      Διαγραφή
  3. Κάτι έχασα. Κάποιο έργο ή κάποια είδηση και δεν καταλαβαίνω με αφορμή πoiο γεγονός έκανες την ανάρτηση. Για άλλη μια φορά όμως συμφωνούμε απόλυτα. Η τοποθέτησή σου είναι άψογη στο συγκεκριμένο θέμα. Ξέρω πως δε σου αρέσει να σου λέω γλυκόλογα αλλά η σκέψη σου είναι πολύ όμορφα αιχμηρή! Με κάνεις και νιώθω περήφανη που είμαι γυναίκα! Εσύ και η Vogue! Αστειάκι...στο εξηγώ γιατί μόνο σ' αυτό δεν ταιριάζουμε τα δυο μας!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  4. Θαρρώ πως μέχρι τώρα σίγουρα θα έχει πάρει το αυτί σου την υπόθεση με το θεατρικό έργο, Georgina. Αίσχος, λέω εγώ. Τί περίμεναν , δλδ, να θίγουν τα πιστεύω των ανθρώπων και να μην έχουν αντιδράσςεις; Αν ισαχύει αυτό, τότε εκτός από κακοπροαίρετοι, είναι και ηλίθιοι, μάλλον όμως τρίβουν τα χέρια τους για την δωρεάν προβολή.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Δυστυχώς το πήρα είδηση. Είναι γελοίοι και επικίνδυνοι. Δεν έχω καλύτερα λόγια.

      Διαγραφή
  5. Η Τέχνη μπορεί να ανακυκλώνεται, αλλά μόνο η μεταμοντέρνα κι εμπορική της διάσταση. Η γνήσια τέχνη έχει να πει πολλά που δεν έχουν ειπωθεί. Σε κρίση είμαστε άλλωστε... Μόνο το εμπορικό ή όποιο στοχεύει εκεί, ανακυκλώνεται για να πουλήσει.

    Στα άλλα συμφωνούμε.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  6. Δείμε, αυτό εννοώ, αν και δεν το διευκρινίζω μέσα στο κείμενο.
    Η έπαρση είναι συχνότερη όσο απομακρύνεται κανείς από τη γή.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  7. Το έθεσες απλά, σαν σε κουβέντα, και μου άρεσε.
    Σίγουρα κι οι παρεμβάσεις των σχολίων το "έδεσαν" το θέμα.
    Η πίστη είναι μια εσωτερικά υποκειμενική κατάσταση, δικαίωμα αποκλειστικό του καθενός.
    Η οργάνωση κι η εξωτερίκευση -κατά τη γνώμη μου- θα πρέπει ν' ακολουθούν τους τυπικούς και εθιμικούς (άτυπους) κανόνες και αξίες κάθε κοινωνίας.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  8. Μα, Ευάγγελε, κουβέντα κάνουμε, ούτως ή άλλως.
    Η οργάνωση της σκέψης ή της πνευματικότητας είναι επικύνδυνος όρος, αν και προφανώς δεν εννοείς αυτό.

    Είμαστε σε ένα σημείο που η λέξη κανόνας και όριο είναι τζιζ.

    ΑπάντησηΔιαγραφή

Βράζει το καζάνι!