Ο άνθρωπος που δεν νοιαζόταν

• Κάτι που τριγυρνάει στο μυαλό μου εδώ και μήνες (από τότε που έκανα μία σχετική κουβέντα με τον Άλεξ) είναι η ενσυνείδητη και πλήρως απενοχοποιημένη αδιαφορία, η αποποίηση των προσωπικών ευθυνών και η εθελουσία ιδιώτευση.
• Ο Άλεξ έχει πεποιθήσεις ίσως ακραίες, ίσως δικαιολογημένα κυνικές, αλλά κοινωνικά απαράδεκτες, ειδικά εφόσον η κοινωνία δεν του έχει φερθεί άσχημα. Ισχυρίζεται ότι θα έκανε οποιαδήποτε δουλειά, όσο ανήθικη και να θεωρούνταν από τον περίγυρο, αν αυτή του εξασφάλιζε μεγάλες χρηματικές απολαβές. Για το θέμα της αδικίας θεωρεί ότι μέρος της ευθύνης φέρουν οι αδικημένοι, αφού είναι τόσο αφελείς ώστε να πιάνονται κορόιδα, και όταν ρωτήθηκε για τις μεγάλες αδικίες του πλανήτη, όπως η κινεζική ή ταυλανδέζικη σκλαβιά ή η τριτοκοσμική πολεμο-εκμετάλλευση, είπε μέσες-άκρες "ας πρόσεχαν" συνεχίζοντας με το σκεπτικό ότι μπορούν να αλλάξουν τη μοίρα τους, αν το θέλουν πραγματικά. Για τα προϊόντα που προξενούν βλάβες στον οργανισμό όπως το κινέζικο γάλα που περιέχει πριονίδι, τα συντηρητικά, τις γενετικά τροποποιημένες τροφές, τα ναρκωτικά ή κάθε είδους απάτη, η απάντησή του ήταν η ίδια: ας πρόσεχαν. Αφού δεν τους αρέσει, λέει, να βάλουν τα δυνατά τους να γίνουν πλούσιοι ώστε να γίνουν οι ίδιοι αφεντικά, αλλιώς να το πάρουν απόφαση.
• Περίπου το ίδιο εξέφρασε και ο αδερφός μου σε προηγούμενη ανάρτηση, με λίγο διαφορετική διατύπωση. Είπε ότι ο κόσμος είναι έτσι (σκατένιος) και δεν υπάρχει τίποτα άλλο να πει κανείς, πάρτε το απόφαση. Καθένας για την πάρτη του.
• Μέχρι ενός σημείου, υπάρχει κάποια βάση σε αυτή τη θεώρηση. Όντως, ο κόσμος είναι δύσκολος, ο κάθε ένας κουβαλάει το σταυρό του και κάνει το κουπί του, τις περισσότερες φορές χωρίς να τον καταλαβαίνει κανείς. Και, ναι, μπορείς να αλλάξεις τη μοίρα σου, κανείς δεν είναι αναγκασμένος να σε νταντεύει.
• Πόσο όμως επεμβαίνει η τύχη σε όλα αυτά? Όλα αυτά για τα οποία υπερηφανεύεται ότι κατάφερε ο Άλεξ, δεν θα μπορούσε με το φύσημα ενός ανέμου να γίνουν σκόνη, όπως και ξέρω ότι έχει συμβεί σε πολλούς άλλους? Πόσοι είναι οι άνθρωποι που κατέβαλαν την ίδια ή και περισσότερη προσπάθεια αλλά η τύχη τους έριξε αλλού? Πόσο κομπορρήμων και αλαζόνας δικαιούται να είναι κανείς όταν η τύχη ευθύνεται για όλα, καλά ή κακά? Στη ρουλέτα του βίου μας, πόσο μπορούμε να βασιστούμε στη μπαλίτσα? Ακόμα και τα καλύτερα μαγνητάκια να βάλουμε, η πιθανότητα να πάνε όλα στραβά είναι κάτι παραπάνω από πιθανότητα, είναι θέμα χρόνου.
• Κάθε φορά που ακούμε καμπάνα, λυπόμαστε γιατί θυμόμαστε ότι η καμπάνα χτυπάει και για εμάς.
• Αν κάποιος ισχυρίζεται ότι δεν τον νοιάζει, τότε αυτό μπορεί να προέρχεται από διάφορες παρεξηγήσεις.

1. Δεν έχει ιδέα: είναι τόσο καλομαθημένος και έξω από τον κόσμο, τόσο αγνώμων και τόσο άμαθος, που απλά δεν ξέρει τι λέει. Περνάει τη ζωή χωρίς να έχει δει ποτέ του το θάνατο, τον κατατρεγμό, τη δυσκολία και τον απίστευτο πόνο. Λέει ότι δεν τον νοιάζει, γιατί η δυστυχία είναι για αυτόν κινηματογραφικό εφέ, με ποπκόρν και γκαζόζα. Ίσως κάποια στιγμή, βρεθεί μπροστά στην πραγματική ζωή, και τότε ίσως καταλάβει το γιατί.
2. Έχει περάσει τόσα πολλά στη ζωή του, και έχει μείνει τόσο μόνος, που μετατρέπεται σε κυνικό σκυλί. Ότι προλάβει να κατασπαράξει, θα το κατασπαράξει, με οποιοδήποτε κόστος, με οποιοδήποτε ρίσκο, και δεν θα σκεφτεί τίποτα, πραγματικά. Ένας αδίστακτος και επικίνδυνος άνθρωπος. Καμμία ελπίδα για έναν τέτοιο άνθρωπο, γιατί η αδιαφορία και ο κυνισμός έχουν λόγο ύπαρξης, ανατροφοδοτείται από άσχημα βιώματα και αυτοεπιβεβαιώνονται μέσα σε ένα νοερό μονόλογο, κάθε ημέρα, σε κάθε αναποδιά. Η μόνη ελπίδα είναι να ζήσει αυτός ο άνθρωπος ένα μεγάλο πλήγμα. Έτσι, μέσα από την προσωπική του απώλεια και πόνο, θα καταλάβει και τον πόνο του άλλου, ότι η βοήθεια προς το συνάνθρωπο δεν είναι πολυτέλεια, αλλά προϋπόθεση επιβίωσης.
3. Είναι ένας κακός άνθρωπος. Ξέρει τον πόνο, ξέρει την απώλεια, ξέρει τί είναι χαμός και λιμός, ξέρει τί είναι δυστυχία, και ωστόσο την προξενεί ξανά και ξανά, έτσι, γιατί θεωρεί ότι η καλοσύνη είναι υποκρισία, ότι η συμπαράσταση είναι θεατρινισμός, ότι αν σε βοηθήσει κάποιος τότε του χρωστάς και δεν πρέπει να χρωστάμε σε κανέναν, ότι οι άνθρωποι πρέπει να βασίζονται μόνο στον εαυτό τους. Σε άλλες εκδοχές, ένας τέτοιος άνθρωπος θεωρεί ότι η αρρώστια είναι ηθική αδυναμία (μέχρι να αρρωστήσει ο ίδιος, οπότε θα προτιμήσει να καταπιεί τη γλώσσα του παρά να το παραδεχθεί) και ότι η καλύτερη φιλανθρωπία είναι να αφήσεις κάποιον αβοήθητο για να στρώσει χαρακτήρα. Πολύ συχνά θα παινευτεί ότι τα κατάφερε όλα μόνος του, το οποίο είναι πάντοτε ψέμα.

• Γιατί πρέπει να νοιαζόμαστε? Γιατί δεν μπορούμε να κάνουμε αλλιώς. Ακόμα και αυτοί που λένε ότι δεν τους νοιάζει τίποτα, νοιάζονται για την επιτυχία, την δικαίωση, τον εγωισμό τους, ή κάποιο βίτσιο , ίσως ακόμα και για κάποιον αγαπημένο άνθρωπο ή, τις περισσότερες φορές, για τη βολή και ζαχαρένια τους.
• Και ,πάντα,είναι έτσι η ζωή ώστε όλοι να έρχονται αντιμέτωποι με τα ίδια τους τα λόγια.
• Σήμερα κλείνω τα τριανταεννιά.

Jeremy Rifkin on "the empathic civilization" | Video on TED.com