Πας μη Έλλην, Γάιδαρος

• Προέλευση: η γιαγιά μου, που ήταν αρμένισσα, όσο ζούσε στην Αίγυπτο υιοθέτησε ένα κοριτσάκι, το οποίο την ακολούθησε και στην ελλάδα, όταν όλοι οι ξένοι εκδιώχθηκαν. Όταν, μετά από πολλές περιπέτειες, βρήκαν τη θέση τους στην ελληνική κοινωνία, στην Αθήνα συγκεκριμένα, η κοπελίτσα έμεινε μαζί της φυσικά. Ήταν η θεία Σαγιέντα, που ήταν παντρεμένη με τον θείο Ιμπραήμ και έκαναν τρία παιδιά, τη Μάισα, τον Σερίφ και τον Μωχάμετ. Και τα τρία τους γεννήθηκαν στην Ελλάδα, μαύρα σαν τη μελαχροινή μπύρα. Αν και μουσουλμάνοι, γιόρταζαν μαζί μας χριστούγεννα και πάσχα, μόνο που αντί για Χριστός Ανέστη έλεγαν "Αλλάαα ου άκμπαρ!". Εκτός από τη θετή θεία είχα και άλλη μία που ήταν παντρεμένη με ιταλό, και η μητέρα μου με έναν φαντάρο εκ Κονίτσης του οποίου η μητέρα, η συνονόματη Αθηνά, δεν είχε φύγει ποτέ της από το χωριό, ούτε είχε δεί ποτέ θάλασσα μέχρι που με βαφτίσανε στην Αθήνα και έπαθε σοκ νομίζοντας ότι φεύγει η γή και όχι το φέρρυ Ρίου-Αντιρρίου.
• Και να το ήθελα, δεν θα μπορούσα να είμαι ρατσίστρια. Οι διαφορετικότητες ήταν πολλές και βαθειές, όμως τις αντιμετωπίζαμε σαν απλά κουσούρια, όπως όταν κάποιος είναι λίγο πιο κουτσομπόλης ή ψωροπερήφανος ή κάνει συνέχεια τον έξυπνο, αλλά παρά ταύτα τον δεχόμαστε γιατί είναι συγγενής.
• Ωστόσο: οι διαφορές ήταν υπαρκτές. Τα άτομα δεν μπορούν να επωμισθούν το βάρος της πολιτισμικής υποβολής που είχαν υποστεί, όμως οι συνθήκες διαβίωσης σε κάθε έναν από αυτούς τους τόπους ήταν διαφορετικές για πολλούς λόγους, από τη διατροφή, το κλίμα και το σχήμα της γής, μέχρι τις πεποιθήσεις και τη θρησκεία. Η θετή μου θεία ,για παράδειγμα, είχε μεγαλώσει δίπλα στο Νείλο σε αγροτική οικογένεια χωρίς να έχει πάει σχολείο μέχρι τα 9 της, οπότε την υιοθέτησε η γιαγιά μου. Μετά από πολλές προσπάθειες, η γιαγιά απελπίστηκε και την έκοψε από το σχολείο για να μάθει την τέχνη του ραψίματος, ελπίζοντας να βρεθεί ένας καλός γαμπρός. Είχε υποστεί κλειτοριδεκτομή και, αν δεν είχαν φύγει με τη γιαγιά μου, θα είχε υποβάλλει και την κόρη της σε αυτό το μαρτύριο. Και αυτό το έβρισκε φυσιολογικό. Ποτέ της δεν έφερε αντίρρηση σε τίποτα και σε κανέναν γιατί αυτή ήταν η η ανατροφή της και δεν μπόρεσε να αντιστραφεί ποτέ. Ήταν για πάντα υποταγμένη.
• Οι διαφορές από λαό σε λαό δεν προκύπτουν από την απόχρωση του δέρματος, ούτε από τη θρησκεία ούτε από την εθνικότητα, αλλά από τις νοοτροπίες που σχηματίζονται από όλα αυτά. Για αυτό και κάτοικοι της ίδιας χώρας μπορεί να περιφρονούν αλλήλους, όπως οι ιταλοί του βορρά και του νότου, οι Αθηναίοι των βορείων και των δυτικών προ.αστείων ή οι Πρεβεζιάνοι με τους Λουριώτες, τους Μυτικιώτες, τους Γιαννιώτες (παγούρια) και τους Αρτινούς (νεραντζόκωλους).
• Αυτό είναι πιο εμφανές στα μικρά παιδιά. Αν τα βάλεις όλα μαζί θα αρχίζουν να μιμούνται το ένα το άλλο, να λένε κουβέντες όπως "Εμένα ο μπαμπάς μου...." και σε κάθε ερέθισμα να αντιδρούν με τρόπους που κάνουν τα υπόλοιπα να γελούν: γελούν με το απροσδόκητα διαφορετικό. Γύρισε ο γιός μου μία μέρα λέγοντας ¨Μαμά, ο Αλμπάν δεν ξέρει πως λέγεται η τσιπούρα, αααχαχαχαχα", όχι με κακία αλλά όπως γελάει με τον Σαρλώ που είναι λευκός και πέφτει από μία καρέκλα ή τρώει το παπούτσι του.
• Το να κάνεις πως δεν υπάρχουν διαφορές, είναι υποκρισία.
• Η ιστορία των πολιτισμών έχει δείξει ότι οι διαφορές δεν είναι τυχαίες αλλά βασίζονται σε άλλες, πιο αιώνιες διαφορές, όπως το τάδε χαρακτηριστικό του εδάφους που ευνοεί την τάδε καλλιέργεια που αποδίδει εκείνα τα χαρακτηριστικά στους κατοίκους, οι οποίοι αναπτύσσουν εκείνη τη σωματική διάπλαση, που αποτρέπει κάποιες δραστηριότητες με αποτέλεσμα να αργοπορήσει η τεχνολογική τους εξέλιξη, κι έτσι η σχέση τους με τους γειτονικούς λαούς να είναι αυτή και όχι εκείνη.
• Κανονικά θα έπρεπε να διαλέγουμε τους ανθρώπους μας κατά το ποιόν του καθενός και όχι σύμφωνα με φυλετικά κριτήρια, ούτε εθνικιστικά, όμως δεν είναι αλήθεια ότι η προσωπικότητα διαμορφώνεται μέσα στα πλαίσια κάποιας κοινωνικής και πολιτιστικής δομής? Η ηθική του, οι συσχετισμοί του δεν διαμορφώνονται σε μεγάλο βαθμό από το περιβάλλον του? Οι Έλληνες της Ελλάδας δεν έκαναν τη ζωή ποδήλατο στους πόντιους που κατέληξαν σε καταυλισμούς, τότε στα μικρασιατικά χάλια κι ας ήταν υποτίθεται ομοεθνείς? Τι εννοεί ο Ινδός και τί ο Αμερικανός όταν ακούν τη λέξη θρησκεία? Ο πρώτος την έχει σαν αλφαβητάρι για το κάθε τι στη ζωή του ενώ ο δεύτερος σαν κάποια γενική οδηγία χωρίς ιδιαίτερο πραγματικό αντίκτυπο στον τρόπο ζωής του. Ένας δωδεκάχρονος μαχητής από τα έγκατα των αφρικανικών συρράξεων πως μπορεί να συσχετιστεί με ένα μοσχαναθρεμμένο δυτικόπουλο?
• Κι όμως μπορεί, και το ξέρω γιατί το έζησα στην ίδια μου την οικογένεια.
• Από την άλλη, αν υποκριθείς ότι δεν υπάρχουν οι διαφορές, τότε είναι σίγουρο ότι θα το μετανοήσεις γιατί κάποιοι ζώνονται εκρηκτικά στο όνομα κάποιου άλλου ενώ εσύ όχι. Αν αγνοήσεις τις διαφορές ανάμεσα σε εσένα και τον δωδεκάχρονο πολεμιστή, τότε είναι πολύ πιθανό αυτός να σε σκοτώσει κάποια μέρα. Άλλωστε, είναι μεγάλη προσβολή να αγνοείς τους ανθρώπους, σημαίνει ότι δεν τους δίνεις καμμία σημασία, ότι δε νοιάζεσαι.
• Άλλωστε, ακόμα κι αν αυτόματα και δια μαγείας εξαφανίζονταν όλες αυτές οι διαφορές που χωρίζουν τους ανθρώπους, τότε αντί για γηγενείς και ξένους θα χωριζόμασταν σε ψηλούς και κοντούς, ροζ και μπλέ, ή αυτούς που φορούν 38 και εκείνους που φορούν 42 νούμερο παπούτσι. Αυτό είναι ένστικτο, δεν καταπολεμάται με καμμία προπαγάνδα.
• Η ανεκτικότητα δεν βασίζεται στην άγνοια αλλά στην κατανόηση.
• Ορίζω τον αντι-ρατσιστή όχι σαν εκείνον που δεν βλέπει διαφορές αλλά σαν εκείνον που τις βλέπει και τις σέβεται, δηλαδή τις διαχειρίζεται ώστε να ωφελούνται όλοι.
• Το να σιωπήσεις αντί να πείς "Οι Αλβανοί είναι κοντύτεροι" δεν είναι αποδοχή, αλλά υποκρισία : δεν σέβεσαι εκείνον αλλά το παίζεις υπεράνω για να μη σου πει κανείς τίποτα. Σεβασμός θα ήταν να ράψεις κοντύτερα παντελόνια.