Η αποδόμηση μίας Απόφασης

• Όταν παίρνουμε μίαν απόφαση, βασίζουμε την απόφαση αυτή σε κάποια προσωπικά κριτήρια, σε ορισμένα στοιχεία που έχουμε στη διάθεσή μας και σε κάποια εξωτερικά ερεθίσματα τα οποία θα μας σπρώξουν προς τη μία ή την άλλη κατεύθυνση. Έτσι, ο ίδιος άνθρωπος μπορεί υπό διαφορετικές συνθήκες να πάρει εντελώς διαφορετικές αποφάσεις.
• Για παράδειγμα, τι φαΐ θα φάμε. Αν στο ψυγείο έχω αρακά και μπριζόλες, τότε είναι απλά θέμα προσωπικών κριτηρίων ποιό θα διαλέξουμε. Αν, εκτός από αυτό, έχω υπόψιν ότι η μπριζόλα είναι από εχθές και αν δεν τη φάω θα πάει στα σκουπίδια, τότε αυτό σίγουρα θα επηρεάσει την απόφασή μου, ενώ τελικά, ένα εξωτερικό ερέθισμα όπως ένας ξαφνικός επισκέπτης θα με οδηγήσει στο να μαγειρέψω την μπριζόλα και τον αρακά.
• Ενώ για τα εξωτερικά ερεθίσματα και τις πληροφορίες λίγα μπορούμε να κάνουμε, το θέμα των προσωπικών κριτηρίων είναι καθαρά αυτό, δηλαδή προσωπικό.
• Το προσωπικό κριτήριο μπορεί να βασίζεται απλά και μόνο στο γούστο, όμως άλλοι παράγοντες όπως η ηθική, η νοοτροπία, ο χαρακτήρας, κτλ, που μπορούν να εκληφθούν σαν προσωπικά, επηρεάζονται από την κοινωνία με πολλούς τρόπους. Η θρησκεία, η παράδοση, η πολιτική, οι ιδεολογίες, η μόδα, οι διάφορες τάσεις, όλα αυτά συμμορφώνουν τη σκέψη μας σύμφωνα με το ρεύμα της κοινωνίας.
• Ένα άλλο παράδειγμα, η ανατροφή των παιδιών, υπόκειται αλλαγές ανάλογα με την τάση της εποχής. Σε κάποιες κοινωνίες τα παιδιά είναι έξτρα εργατικά χέρια για την επιβίωση της οικογένειας, στην παλιά ευρώπη θεωρούσαν ότι γεννιούνται κακά και θέλουν ξύλο για να στρώσουν, στην αμερική τα χαρακτήριζαν υπερκινητικά και τα χαπάκωναν για να μην κάνουν φασαρία, στην ελλάδα ανησυχούμε μήπως δεν φάνε το αυγό τους.
• Αν και πολλές φορές όλες αυτές οι νοοτροπίες οδηγούσαν σε ακρότητες και σφάλματα, σε δυστυχίες και δράματα, είχαν το εξής προτέρημα που τις έκανε και τόσο δημοφιλείς στους απλούς ανθρώπους. Όλες αυτές οι νοητικές καταστάσεις αφαιρούσαν από τα άτομα το βάρος της ατομικής ευθύνης για κάθε απόφαση. Ο απλός βιοπαλαιστής άνθρωπος, που είχε τρομακτικές σκοτούρες σε καθημερινή βάση, δε χρειαζόταν μία επιπλέον σκοτούρα, δηλαδή να πρέπει να αποφασίσει και για την ηθική διάσταση της κάθε απόφασης. Το μόνο που χρειαζόταν για να τα βγάλει πέρα και να πάνε όλα καλά, ήταν να κάνεις ότι σου λένε.
• Έτσι καταλήγουμε σε μάνες που έχουν υποστεί διάφορα μαρτύρια ανάλογα με τον πολιτισμό, να κρατάνε το χέρι της κόρης τους και να τις πείθουν ότι το να περάσουν αυτό το ίδιο μαρτύριο είναι τελικά καλύτερο (κλειτοριδεκτομές στην αφρική, το σπάσιμο του ποδιού στην κίνα, η παραμόρφωση του σκελετού από τους κορσέδες στη ευρώπη, πυρά για τις χήρες στην ινδία, και άλλα). Ανάλογα, έχουμε πατεράδες που πείθουν τους γιούς τους ότι το να σκοτωθούν είναι αξιότιμο και ευγενές, ότι πρέπει να πηδήξουν από μεγάλο ύψος και να σκάσουν με το κεφάλι στο χώμα για να γίνουν άντρες και ότι το να τρυπάνε με μεταλλικές βέργες διάφορα μέρη του σώματός τους είναι δείγμα αντροσύνης.
• Εκτός από αυτές τις σωματικές δοκιμασίες, κι άλλες, εξίσου οδυνηρές δοκιμασίες τυραννούν το μυαλό, όπως στην περίπτωση της θρησκείας που μπορεί να σου επιβάλλει πράγματα που ο ίδιος δεν θα διάλεγες ποτέ, με αποτέλεσμα να διχάζεσαι και να σπάς το κεφάλι σου και να μη βρίσκεις άκρη καμμία. Το σωστό είναι αυτό, εγώ θέλω εκείνο, τώρα τι να κάνω?
• Η επιστήμη, έδωσε ένα άλλοθι, φανέρωσε δηλαδή στους ανθρώπους ότι ο μόνος λόγος να τα υποστούν όλα αυτά είναι αν οι ίδιοι το πιστεύουν και όχι επειδή κάποιος άλλος τους το είπε. Επιλέγω να υιοθετήσω αυτή την άποψη/πίστη/στάση και βάσει αυτής συνεχίζω την πορεία μου στη ζωή. Είπε η επιστήμη "Τόσα χρόνια αναζητώ το θείο πνεύμα, αλλά μέχρι τώρα, όχι μόνο δεν το βρήκα, αλλά ούτε καν τα χνάρια του στο χώμα δεν υπάρχουν. Μπορεί να το εντοπίσω κάποτε, αλλά ως τώρα τίποτα, οπότε αν θέλεις μπορείς να πιστεύεις ότι θέλεις, είναι και τα δύο εξίσου ρεαλιστικά από επιστημονικής απόψεως".
• Μαζί με αυτό, αναπόφευκτα, η άρση της κοινωνικής πίεσης έγινε πραγματικότητα. Η θρησκεία χάνει την πρωτοκαθεδρία στα μυαλά μας, η πολιτική είναι και αυτή μία απογοήτευση, η ιδεολογία έχει γίνει συνώνυμη της ακραίας ακτιβιστικής δράσης και η ηθική έχει ταυτιστεί με την ηθικολογία.
• Χωρίς αυτά τα νοητικά χαλινάρια, λοιπόν, όλες οι αποφάσεις είναι σωστές.