Φεύ, Γλαυκώποις Αθήναι

• Όταν τελικά φτάσουμε στο σημείο να ζούμε σε μία απόλυτα εξελιγμένη κοινωνία, όπως υποθέτω ότι είναι το ζητούμενο όλων, πώς ακριβώς θα ήταν ο παραδεισένιος αυτός κόσμος?
• Είμαι σίγουρη ότι ο κάθε ένας από εμάς θα φαντάζεται κάτι διαφορετικό, όμως είναι κάποια σταθερά σημεία, όπου συγκλίνουν οι προσδοκίες.
• Δεν θα υπάρχει έγκλημα ούτε αδικία, γιατί δεν θα υπάρχει λόγος να τα προξενεί, δηλαδή δεν θα υπάρχει πόνος και τραύμα. Θα είμαστε όλοι ίσοι, θα είμαστε όλοι ηθικοί, θα είμαστε ελεύθεροι αλλά δεν θα εκμεταλλευόμαστε την ελευθερία αυτή προς όφελός μας γιατί θα έχουμε συνείδηση των καταστροφικών συνεπειών αυτής της πράξης.
• Όμορφο, αλλά πως γίνεται?
• Για παράδειγμα, πώς θα δουλεύουμε, πως θα περνάμε τις ημέρες μας, πώς θα σχετιζόμαστε με τους συνανθρώπους μας και πως θα παράγουμε όσα χρειαζόμαστε? Τεχνικά, πρακτικά έστω, πώς είναι εφικτό?
• Οι λόγοι που οδηγούν τον άνθρωπο στο έγκλημα είναι πολλοί, όμως πηγάζουν τις περισσότερες φορές από το κέρδος και το πάθος ή έναν συνδυασμό των δύο. Για το πάθος, κανείς δεν ξέρει τι να κάνει, είναι όμως γενικά αποδεκτό ότι οι περιορισμοί και οι στερήσεις έχουν ολέθρια αποτελέσματα στον ψυχισμό μας, οπότε υποθέτω ότι μία ελευθερία των ηθών, όπου ο κάθε ένας θα μπορεί να ζήσει τη ζωή του κατά πως νιώθει κατάλληλο για το είναι του θα ήταν και το καλύτερο, αλλά αυτό να μην αποκλείει και την αντίθετη άποψη, δηλαδή αν κάποιοι άνθρωποι θέλουν να μονάσουν ή να περάσουν όλη τη ζωή τους με το ίδιο ταίρι, να έχουν την ελευθερία να το κάνουν χωρίς υποτιμητικούς χαρακτηρισμούς (μα είναι τραγικό, ντρέπεσαι να πείς πατερημών στις μέρες μας! είναι προτιμότερο να δείξεις τα καπούλια σου στη βιτρίνα παρά να δηλώσεις μονογαμικός, ορθόδοξος ή συντηρητικός). Τα βολέψαμε τα ήθη, σε μερικές δεκαετίες θα'ναι έτοιμα.
• Στα υπόλοιπα τώρα.
• Το κέρδος και άρα η αντιπαλότητα ξεκινάει από την ανισότητα, σωστά? Ίσως και να είναι αντίστροφα, το θέμα είναι ότι το ένα είναι συνάρτηση του άλλου. Ένας ο κρατούμενος.
• Σε μία κοινωνία τώρα, όλοι είναι απαραίτητοι, με εξαίρεση τους εγκληματίες. Από τον πλανητάρχη μέχρι τον βρεγμένο ώς τα γόνατα συλλέκτη ρυζιού, ο κάθε ένας έχει το ρόλο του, εξίσου ζωτικό για τον κύκλο της παραγωγής. Εάν μοιράζαμε όλα τα χρήματα του κόσμου εξίσου σε όλους τους κάτοικους του πλανήτη, τότε κάτι το πολύ ηλίθιο θα συνέβαινε, σε ένα μήνα το πολύ θα επανερχόμαστε στην πρότερη κατάσταση, αφού δεν είναι όλοι οι άνθρωποι ίδιοι: άλλοι είναι τεμπέληδες, χαζοί ή άτυχοι, ενώ άλλοι είναι σβέλτοι, ικανοί και τυχεροί. Επίσης, εφόσον δεν αλλάζαμε τη δομή της ιεράρχησης του κάθε ενός, πάλι ο πιο σημαντικός θα αμοίβονταν περισσότερο από τον ασήμαντο και πάλι θα επανερχόμασταν στην πρότερη ανισότητα, αφού με το υπάρχον σύστημα η σημασία της εργασίας μετριέται σε χρήμα.
• Μα μόλις τώρα δεν είπαμε ότι όλοι είναι απαραίτητοι και εξίσου σημαντικοί? Άρα, θα έπρεπε να λαμβάνουν όλοι ακριβώς την ίδια αμοιβή, από τον πλανητάρχη μέχρι τον οδοκαθαριστή.
• Χεχε, θα μου πείτε, δεν είναι όλες οι εργασίες ίδιες. Το ίδιο είναι ο γιατρός που περνάει όλη του τη ζωή μέσα στα βιβλία και ανάμεσα σε αρρώστους με τον απλό αγρότη? Το ίδιο είναι ο πρωθυπουργός και ο στρατηγός με την πόρνη στα φανάρια? Κι όμως, εάν εκλείψουν αυτοί που περιφρονούμε, τότε δεν θα έχουμε να φάμε και αυτή είναι η αλήθεια, γιατί για να γίνεις αγρότης πρέπει να ξέρεις ένα σωρό πράγματα που οι περισσότεροι μαθαίνουν εμπειρικά από γενιά σε γενιά, πρέπει να ξημεροβραδιάζεσαι μέσα στα κρύα να ανάβεις σόμπες μήπως και παγώσουν οι σοδειές, να χάνεις ολόκληρες περιουσίες με ένα δεκάλεπτο χαλάζι. Θα το έκανε κάτι τέτοιο ένας γιατρός? Όχι βέβαια, εκείνος κάνει κάτι άλλο, εξίσου σημαντικό, όπως εξίσου σημαντικός είναι ο πρωθυπουργός και η πόρνη, γιατί αν δεν ήταν δεν θα υπήρχαν και αυτή είναι η κατάλευκη αλήθεια.
• Αφού είναι εξίσου σημαντικοί θα λαμβάνουν τις ίδιες αμοιβές, οι οποίες θα υπολογίζονται με την ώρα, οι ώρες όλων θα αξίζουν το ίδιο, πενήντα ο πλανητάρχης, πενήντα και ο ψωμιάδης, πενήντα και εγώ, και η γυναίκα που καθαρίζει τα σπίτια μας. Η μόνη διαφορά από τον έναν στον άλλον θα είναι πόσες ώρες θα δουλέψει ο κάθε ένας. Τώρα οι λεπτομέρειες όπως ασφάλιση και ωράρια και τα τοιαύτα, εύκολα μπορούν να κανονιστούν στη διάρκεια μίας σύσκεψης, οπότε ας μην τα αναλύσουμε εδώ, ας τα αφήσουμε στους υπουργούς.
• Τι έχουμε να κερδίσουμε από αυτό?
• Καταρχάς δεν υπάρχει κίνητρο διαφθοράς στην επιλογή επαγγέλματος. Δεν θα έχεις να κερδίσεις τίποτα εάν ανεχθείς μία δουλειά που δεν σου αρέσει, οπότε εφόσον όλοι παίρνουν το ίδιο θα έχεις την ευχέρεια να ασχοληθείς με αυτό που πράγματι σε εκφράζει χωρίς να ανησυχείς για τον βιοπορισμό σου. Φυσικά, εφόσον κάνεις αυτό που σου αρέσει, έχεις περισσότερες πιθανότητες να αναδειχθείς σε αυτό, εφόσον θα δουλεύεις με μεγαλύτερο μεράκι. Φυσικά πάλι, σε μία ελεύθερη αγορά οι καλύτεροι επαγγελματίες θα έχουν περισσότερη ζήτηση από άλλους, οπότε πολύ δίκαια θα αυτορυθμίζονται και οι αμοιβές, αφού πλέον θα είναι με την ώρα. Πάλι θα υπάρχουν κάποιοι που θα είναι πλουσιότεροι από άλλους, που είναι και το φυσιολογικότερο, αλλά το κριτήριο θα είναι ρεαλιστικά δικαιότερο. Εάν θέλει κάποιος να αναλάβει την ευθύνη για την πορεία της χώρας του, τότε καλό θα ήταν το κίνητρο να μην είναι η πρωθυπουργική σύνταξη...
• Για να υπάρχει ωστόσο συνοχή, είναι αναγκαίο να υπάρχουν περιορισμοί που να είναι ίσοι για όλους, γιατί πχ ένας οικογενειάρχης έχει λιγότερο χρόνο στη διάθεσή του από έναν εργένη, ή μπορεί κάποιος να ασθενήσει για μεγάλο διάστημα, ή να συντρέχουν ένα σωρό άλλες συγκυρίες που περιορίζουν την ικανότητα ενός ατόμου να εργαστεί, οπότε είναι απαραίτητο να υπάρχει ανώτατο όριο στις ώρες που επιτρέπεται να εργαστεί κάποιος. Αυτό είναι σημαντικό και για την υγεία των ατόμων αφού η υπερκόπωση, το burnout και η κατάθλιψη είναι μάστιγες του κόσμου μας που οδηγούν σε πολλές δυσάρεστες καταστάσεις, συχνά με κοινωνικές προεκτάσεις.
• Η πρόνοια θα κοστίζει και αυτή το ίδιο, πενήντα ευρώ την ώρα. Θα είμαστε όλοι δημόσιοι υπάλληλοι, με τη διαφορά ότι η αμοιβή μας δεν θα είναι σταθερή ούτε εξασφαλισμένη αλλά μετά από ελέγχους θα εξακριβώνεται σε σχέση με την παραγωγικότητά μας. Οικολογικά, η κατανάλωση δεν θα μπορεί εκ των πραγμάτων να είναι ακραία, με ότι συνεπάγεται αυτό για τη διανομή και την παραγωγή αγαθών.
• Όμως αυτό δεν γίνεται μεμονωμένα, δηλαδή δεν είναι δυνατόν να εφαρμοστεί σε μία χώρα μόνο, αφού οι μετακινήσεις και οι αλληλεπιδράσεις των πληθυσμών ήταν ανέκαθεν το κλειδί του πολιτισμού. Εάν κάποτε γίνει κάτι τέτοιο, θα πρέπει να είναι για όλους, παντού, αλλιώς το σώμα της κοινωνίας θα έχει πληγές, εστίες μολύνσεως πύλες εισόδου μικροβίων που θα ταράζουν την ισορροπία του οργανισμού.
• Τώρα, αν το φόντο όλης αυτής της υπόθεσης είναι φουτουριστικό άσπρο με ασημιές ανταύγειες ή λείο μάρμαρο και πράσινοι κήποι ανάμεσα σε αστικές ασφάλτους, αυτό είναι καθαρά θέμα γούστου.